Nieuws

Welk recht is van toepassing? De Hoge Raad corrigeert het gerechtshof

Gepubliceerd op 3 okt. 2023

Onze mensen

In een eerder artikel hebben wij uitgelegd welk recht van toepassing is als er wordt gewerkt in het buitenland. Hier zagen we dat het materieel recht bepaalt welk recht van toepassing is op bijvoorbeeld de inhoud van een arbeidsovereenkomst. In eerste instantie wordt dit bepaald door de afspraken die werkgever en werknemer hierover hebben gemaakt. Deze rechtskeuze is echter niet onbegrensd: men moet ook rekening houden met het objectief toepasselijk recht. De Hoge Raad heeft recent uitgelegd hoe dit ook alweer zit.

De casus

De zaak draait om het bedrijf Presta, dat is gevestigd in Luxemburg. In de jaren 2012-2017 stelde zij ruim 500 Poolse werknemers als slachter ter beschikking aan Nederlandse ondernemingen in de vleesverwerkende industrie. Het Bedrijfstakpensioenfonds voor Vlees, Vleeswaren, Gemaksvoeding en Pluimveevlees (“VLEP”) is een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds. Dat betekent dat werknemers die onder de werkingssfeer van het verplichtstellingsbesluit vallen, verplicht deelnemen aan dit pensioenfonds. Hieronder vallen ook de 500 Poolse werknemers, althans dat vindt VLEP. VLEP heeft daarom premienota’s aan Presta gestuurd, met het verzoek om deze te betalen. Presta heeft deze nota’s echter niet betaald. De vraag die beantwoord moet worden is in feite of Presta gehouden is om de nota’s te betalen.

Toepasselijk recht

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet eerst vastgesteld worden welk recht van toepassing is. In de arbeidsovereenkomsten die Presta met haar werknemers heeft gesloten is het Luxemburgse recht van toepassing verklaard. Betekent dit nu dat het Nederlandse recht geen enkele rol speelt? De Hoge Raad licht toe dat een individuele arbeidsovereenkomst wordt beheerst door het recht dat partijen hebben gekozen. Dat volgt uit artikel 8 lid 1 van de Verordening Rome I. Maar, zo zegt de Hoge Raad, deze keuze mag er niet voor zorgen dat de werknemer de bescherming verliest die hij had gehad als er géén rechtskeuze zou zijn gemaakt. Daarbij gaat het overigens alleen om de dwingendrechtelijke bepalingen. Dat zijn de bepalingen waar partijen niet vanaf mogen wijken. Wat betekent dit nu precies? De arbeidsovereenkomsten van de werknemers bevatten een rechtskeuze voor Luxemburgs recht. Als er geen rechtskeuze was gemaakt, dan was het Nederlandse recht van toepassing geweest. Het gerechtshof heeft daaraan de conclusie verbonden dat deze werknemers dus niet de bescherming mogen verliezen van de dwingendrechtelijke regels van Nederlands recht. Daaronder valt het verplichtstellingsbesluit. Presta moet de nota’s dus betalen, zo oordeelt het gerechtshof. De Hoge Raad geeft het gerechtshof echter een tik op de vingers. Want het hof heeft niet onderzocht of het beschermingsniveau waarin deze Nederlandse regels voorzien hoger ligt dan dat van het Luxemburgse recht. En dat had wel gemoeten. Een rechter moet dus het niveau van bescherming dat aan de werknemer op grond van het objectief toepasselijke recht (hier het Nederlandse recht) geboden wordt, vergelijken met dat van het door de partijen gekozen recht (hier het Luxemburgse recht). Als het beschermingsniveau van het objectief toepasselijk recht hoger ligt, pas dan moeten die regels worden toegepast. Nu het gerechtshof dit niet onderzocht heeft, moet dat alsnog gebeuren. Dat betekent ook dat nog niet duidelijk is of Presta de nota’s moet voldoen. Wordt vervolgd!

Conclusie

Grensoverschrijdend arbeidsrecht kan veel vragen oproepen. Welk recht is van toepassing, en welke rechter is bevoegd? Deze uitspraak laat zien dat het nog niet zo eenvoudig is om hier een goed antwoord op te geven, ook het gerechtshof slaat soms de plank mis. Wordt u geconfronteerd met vragen over internationale arbeidskwesties? Neemt u dan gerust contact op met Marloes Stuurop, Martijn Huisman of Joris van Haalen.