Nieuws

Weigeren cameratoezicht door thuiswerker: ontslag op staande voet?

Gepubliceerd op 10 okt. 2022

Onze mensen

Een werknemer wordt door zijn werkgever verplicht een volledige (thuis)werkdag te zijn ingelogd, zijn scherm te delen en zijn camera aan te laten staan. De werknemer voelt zich hier oncomfortabel bij en stelt dat het een inbreuk op zijn privacy is. De werknemer weigert dan ook zijn camera aan te zetten. Als gevolg hiervan ontslaat de werkgever de werknemer op staande voet. Houdt het ontslag stand?

Wat speelde er in deze zaak?

De werknemer is sinds januari 2019 in dienst als telemarketeer bij een Amerikaanse firma, Chetu Inc., met een vestiging in Nederland (Rijswijk). De bedrijfsactiviteiten van Chetu Inc. bestaan uit het ontwikkelen, produceren en uitgeven van software en uit advisering en ondersteuning op het gebied van informatietechnologie. De werknemer hield zich in zijn functie bezig met acquisitie van nieuwe klanten. De werknemer verrichtte zijn werkzaamheden steeds vanuit zijn eigen woning. Op 23 augustus 2022 ontving de werknemer een e-mail van Chetu Inc. met de mededeling dat hij met onmiddellijke ingang moest deelnemen aan het ‘Corrective Action Program – Virtual Classroom’. Daarbij moest hij zijn volledige werkdag zijn ingelogd, zijn scherm delen en zijn camera aan laten staan. Nadat Chetu Inc. op 25 augustus de werknemer aan die instructie herinnerde liet de werknemer weten: “I don’t feel comfortable being monitored for 9 hours a day by a camera. This is an invasion of my privacy and makes me feel really uncomfortable. that is the reason why my camera is not on. You can already monitor all activities on my laptop and I am sharing my screen.” Na twee volgende meer indringende instructies van Chetu Inc. reageerde de werknemer overeenkomstig. Daarop ontving de werknemer op 26 augustus 2022 het volgende bericht: “Hi […] , Your employment is hereby terminated. Reason: Refusal to work; Insubordination” Daarmee werd de werknemer op staande voet ontslagen.

Werknemer stapt naar de rechter

De werknemer is het niet eens met het ontslag op staande voet en richt zich tot de rechter: er was geen dringende reden die het gegeven ontslag op staande voet rechtvaardigt. De ontslagbrief (e-mail) is volgens de werknemer onvoldoende concreet. Het lijkt er volgens werknemer verder op dat de reden voor het ontslag was dat hij zijn camera niet 9 uur per dag aan wilde houden zodat Chetu Inc. hem kon controleren. De werknemer voert aan dat cameratoezicht gedurende 9 uur per dag buitenproportioneel is en in Nederland niet is toegestaan. Bovendien werd de werknemer al op output gecontroleerd via geïnstalleerde software op zijn laptop. Van werkweigering was volgens de werknemer geen sprake.

Oordeel rechter

De rechtbank Zeeland-West-Brabant oordeelt dat het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig is. Zoals door de werknemer aangevoerd, moet allereerst sprake zijn van een dringende reden die een ontslag op staande voet rechtvaardigt. Die dringende reden doet zich hier niet voor. Dringende reden voor ontslag De dringende redenen die Chetu Inc. voor het ontslag heeft genoemd betreffen ‘refusal to work’ en ‘insubordination’, oftewel werkweigering en ongehoorzaam of weerspannig gedrag. Dit betreft een erg summiere mail, waarin geen enkele toelichting wordt gegeven op de aard en de ernst van de gedragingen van werknemer, of op het moment waarop die gedragingen zich zouden hebben voorgedaan. De mededeling van het ontslag voldoet dan ook niet aan de voorwaarde dat ontslagreden voldoende duidelijk aan de werknemer kenbaar is gemaakt. Privacy Bovendien geldt dat aan het observeren van werknemers strenge voorwaarden zijn verbonden. Het recht op respect van het privéleven – zoals neergelegd in onder meer artikel 8 EVRM – geldt namelijk onder omstandigheden ook in een arbeidsverhouding. Op de werkvloer kan jouw werkplek onderdeel zijn van jouw privéleven. In de Europese rechtspraak is bijvoorbeeld eerder ook al geoordeeld dat videosurveillance van een werknemer op een werkplek, al dan niet heimelijk, moet worden beschouwd als een aanzienlijke inmenging in het privéleven van de werknemer. In dit geval ging het om het (digitaal) observeren van de werknemer in zijn thuiswerkomgeving. Er zouden door de werkgever verder geen opnamen worden gemaakt die zouden worden opgeslagen of anderszins worden gebruikt. Daarmee was geen sprake van een verwerking in de zin van de AVG. De rechtmatigheid van het observeren van de werknemer werd dan ook door de rechter rechtstreeks getoetst aan artikel 8 EVRM. De rechter komt tot het oordeel dat de eis van Chetu Inc. om de camera tijdens de werkuren aan te houden in strijd is met het recht van werknemer op respect voor zijn privéleven, zonder dat hiervoor een rechtvaardiging bestaat. Van een weigering van een redelijk bevel of opdracht door de werknemer is dan ook volgens de rechter geen sprake, zodat dit ook geen dringende reden voor het ontslag op staande voet biedt. Vergoedingen en vernietiging concurrentiebeding Met het oordeel dat het ontslag op staande voet niet rechtsgeldig is gegeven, is sprake van ernstig verwijtbaar handelen door Chetu Inc. en komt de kantonrechter tot een toekenning van een billijke vergoeding van maar liefst € 50.000, -. De werknemer krijgt verder nog een bedrag van ruim € 8.000, - mee vanwege onregelmatige opzegging: de opzegtermijn is door het ontslag op staande voet niet in acht genomen. Ook krijgt de werknemer de transitievergoeding van ruim € 9.500, -. Tot slot geldt dat Chetu Inc. geen rechten kan ontlenen aan het tussen partijen gesloten concurrentiebeding omdat sprake is van ernstig verwijtbaar handelen (art. 7:653 lid 4 BW). Desondanks wordt, op verzoek van de werknemer, het concurrentiebeding ook nog vernietigd.

Conclusie

Ook Amerikaanse bedrijven met een vestiging in Nederland zijn gehouden aan het Nederlandse arbeidsrecht en het Europese privacyrecht. Dat in Amerika (mogelijk) andere of minder waarborgen op het gebied van privacy gelden, betekent nog niet dat een Amerikaanse werkgever in Nederland “zomaar” kan eisen dat de camera van werknemers gedurende de hele dag aan moet. In dat geval trekt de werknemer aan het langste eind en kan het onzorgvuldig handelen een werkgever dus duur komen te staan. Heeft u vragen over privacy op de werkvloer en ontslag? Neem dan gerust contact op met Femmie Schets (privacy) of Joris van Haalen (arbeidsrecht).