Verduidelijking over het gerechtvaardigd belang als grondslag, of toch niet?
In 2020 legde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een boete op aan het videoplatform VoetbalTV van maar liefst € 575.000 euro voor het onrechtmatig verwerken van persoonsgegevens. In een eerder artikel schreven wij al dat de AP door de Nederlandse rechter op de vingers was getikt en dat haar boetebesluit werd vernietigd. De AP is echter in beroep gegaan tegen deze uitspraak van de rechter en inmiddels ligt er een beslissing van de Raad van State. In dit artikel gaan wij in op deze uitspraak.
Wat voorafging…
VoetbalTV was – voor het failliet ging – een videoplatform waarop voetbalwedstrijden van amateurteams werden weergegeven. Hierbij was sprake van een verwerking van persoonsgegevens. De beelden van de wedstrijden bevatten immers persoonsgegevens van (minderjarige) amateurvoetballers, en deze beelden werden geregistreerd en verspreid. In dat verband moest VoetbalTV over een grondslag beschikken om de beelden te mogen registreren en verwerken.
VoetbalTV gaf aan een gerechtvaardigd belang te hebben bij de verwerking van voetbalbeelden, maar de AP ging hier niet in mee. Zij oordeelde dat VoetbalTV een zuiver commercieel belang had (simpelweg: het verdienen van geld) en dat dit niet kan gelden als een gerechtvaardigd belang. Daarmee heeft VoetbalTV volgens de AP de persoonsgegevens onrechtmatig verwerkt en dus werd door de AP een flinke boete opgelegd.
Dit boetebesluit werd in 2020 echter vernietigd door de rechter (lees hier meer), waarna de AP in hoger beroep ging tegen dit besluit bij de hoogste bestuursrechter in Nederland – de Raad van State.
Staan we nog (steeds) met lege handen?
De Raad van State komt tot de conclusie dat de aangevallen uitspraak van de rechtbank in stand kan blijven. In deze langverwachte uitspraak werd verwacht (en gehoopt) dat de Raad van State op twee samenhangende punten opheldering zou geven, maar tevergeefs. Wij lichten deze twee punten toe.
- De negatieve toets
De AP is van mening dat een gerechtvaardigd belang, een belang is dat uit de wet volgt. De reden hiervoor is volgens haar dat privacy een fundamenteel recht is en uit Europese wetgeving volgt dat alleen een inbreuk op een fundamenteel grondrecht mag worden gemaakt als dat voortvloeit uit een wet of wanneer een ander fundamenteel recht in het geding is (bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting). Kort gezegd brengt dat volgens de AP met zich mee dat wanneer een handeling niet voortvloeit uit de wet, het geen gerechtvaardigd belang kan zijn.
De rechtbank is echter van mening dat een negatieve toets geldt ten aanzien van het gerechtvaardigd belang. Deze toets komt erop neer dat het belang mag worden nagestreefd zolang het niet in strijd is met de wet; het moet een legitiem belang zijn. Helaas gaat de Raad van State niet concreet in op de vraag welk standpunt juist is. De Raad van State beslecht het geschil door te oordelen dat de AP op onjuiste gronden heeft geoordeeld dat er sprake is van een verwerking in strijd met de AVG.
De Raad van State stelt namelijk vast dat de AP bij de beoordeling van de eerste stap in de toets of sprake is van een gerechtvaardigd belang ten onrechte de andere door VoetbalTV gestelde belangen niet heeft meegewogen. Nu de AP bij haar beoordeling is gestopt bij de eerste stap (het vaststellen van het gerechtvaardigd belang) heeft de AP onvoldoende onderzoek gedaan naar de tweede en derde stap (de noodzakelijkheidstoets en de belangenafweging).
Wellicht kan daaruit worden opgemaakt dat de Raad van State aansluit bij de negatieve toets van de rechtbank nu de andere door VoetbalTV gestelde belangen ook niet voortvloeien uit een wet.
- Een zuiver commercieel belang
Verder werd verwacht dat de Raad van State opheldering zou geven over de vraag of een zuiver commercieel belang kon worden aangemerkt als een gerechtvaardigd belang. Ook op dit punt is geen verduidelijking gekomen. In de plaats daarvan komt zij tot de conclusie dat – gelet op de aard van de activiteiten van VoetbalTV – de verwerking van persoonsgegevens noodzakelijk was voor méér dan alleen haar commerciële belangen. VoetbalTV zou de gegevens namelijk ook verwerken voor andere belangen, zoals de vergroting van de betrokkenheid en het spelplezier van voetballiefhebbers en het kunnen uitvoeren van technische analyses door bijvoorbeeld trainers of analisten. Deze belangen zijn niet (alleen) zuiver commercieel van aard. Daarmee kan volgens de Raad van State de vraag of een uitsluitend commercieel belang op zichzelf een gerechtvaardigd belang is, buiten beschouwing worden gelaten.
Toch lijkt de Raad van State hier wel te zeggen dat wanneer – naast een zuiver commercieel belang – nog een (ander) belang kan worden aangevoerd, er niet meer sprake is van een louter commercieel belang en daarmee sprake kan zijn van een gerechtvaardigd belang. Wanneer dus persoonsgegevens worden verwerkt op grond van een commercieel belang, is het aan te raden om te kijken of er ook nog andere belangen kunnen worden aangevoerd naast het commerciële belang.
Overigens biedt dat dan geen garantie voor een geslaagd beroep op het gerechtvaardigd belang. Hiervoor dient immers ook nog te worden voldaan aan de tweede en derde stap bij de beoordeling van het gerechtvaardigd belang. Dus ook wanneer de AP de eerste stap juist had doorlopen, dan had het nog met argumenten in de tweede of derde stap wellicht alsnog (terecht) een boete kunnen opleggen aan VoetbalTV.
Kortom
De uitspraak van de Raad van State geeft niet de volledige verduidelijking waar wij op hadden gehoopt. Toch biedt het aanknopingspunten voor het toetsingskader bij het gerechtvaardigd belang.
Heeft u nadere vragen over het gerechtvaardigd belang als grondslag? Neem dan contact op met één van onze specialisten.
Interessante artikelen voor u
Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken?
