Hoge gasprijzen: buitenkans voor grootverbruikers? (1)

Deel 1: spelregels bij de overdracht van een gascontract

Grootverbruikers van gas hebben vaak een (langlopend) contract met hun leverancier waarin de prijs voor langere tijd is vastgelegd. Soms stelt het contract de grootverbruiker in staat om zelf op de energiemarkt een zogeheten termijnpositie in te nemen. Wanneer de prijzen op de (dag)markt hoger zijn dan normaal, biedt een dergelijk contract de grootverbruiker een inkoopvoordeel ten opzichte van de afnemers op de (dag)markt. Nu de prijzen al geruime tijd boven het ‘normale’ niveau blijven, stellen sommige grootverbruikers zich de vraag op welke wijze ze hun positie het beste kunnen benutten. Is dat door het relatief goedkope gas ‘gewoon’ zelf te verbruiken in hun bedrijfsproces, of zijn er andere manieren denkbaar? In deze blogserie verkent het Transitieteam van Holla de mogelijkheden. Een gascontract tussen een grootverbruiker en een leverancier is juridisch te omschrijven als een wederkerige duurovereenkomst. Normaal gesproken zijn in een dergelijk contract op zijn minst de afspraken over de volgende onderwerpen opgenomen:

• de aansluiting waar de gaslevering op binnenkomt;
• programmaverantwoordelijkheid (welke partij bepaalt waar het aardgas het net instroomt en via welke aansluiting het aardgas het net verlaat);
• de prijs of de manier waarop de prijs (periodiek) bepaald wordt;
• de looptijd van het contract (en eventuele afspraken rondom verlenging);
• de betaaltermijnen (en als er sprake is van leverancierskrediet dat door de leverancier wordt aangeboden: de eventuele zekerheden die de grootverbruiker afgeeft);
• de manier waarop het verbruik wordt gemeten; en
• de algemene voorwaarden die van toepassing zijn.

Wanneer de voorwaarden in het gascontract voor de grootverbruiker (erg) gunstig zijn, kan het de moeite waard zijn om te beoordelen of het aantrekkelijk is om het contract – tegen betaling – in zijn geheel over te dragen aan een andere partij. Als een dergelijke overdracht mogelijk is, kan het voordeel dat het contract in zich heeft, in feite verzilverd worden zonder dat de overdragende partij het gas zelf afneemt. Voor de overdracht van een gascontract gelden regels. Deze regels zijn onder te verdelen in wettelijke regels en contractuele regels.

Wettelijke regels

Contractoverneming is in de Nederlandse wet geregeld in artikel 6:159 BW. Dit artikel bepaalt onder meer dat voor de overdracht van een contract twee vereisten gelden:

• de contractoverneming moet vastgelegd zijn in een schriftelijke overeenkomst tussen de overdragende partij en de overnemende partij; en
• voor de contractoverneming is medewerking van de contractspartij nodig.

Wanneer we deze regels toepassen op een gascontract van een grootverbruiker geldt dus het volgende. De grootverbruiker die zijn gascontract wil overdragen, zal hiervoor een schriftelijke overeenkomst moeten sluiten met een andere partij die het contract wil overnemen. Voor deze overdracht is de medewerking van de gasleverancier vereist. De medewerking van de gasleverancier kan expliciet worden verkregen – bijvoorbeeld door hierover  afspraken met de gasleverancier te maken en deze schriftelijk vast te leggen – maar dit is niet altijd vereist. De medewerking van de gasleverancier kan ook stilzwijgend (impliciet) worden verkregen, bijvoorbeeld wanneer de leverancier vanaf de overdrachtsdatum (a) op de aansluiting van de overnemende partij gaat leveren en/of (b) facturen voor de leveringen aan de overnemende partij gaat richten. Voor een contractoverneming op grond van de wet is dus altijd enige vorm van (impliciete of expliciete) medewerking van de leverancier vereist. Als de leverancier zijn medewerking weigert wanneer een afnemer daarom vraagt, kan die weigering in sommige gevallen juridisch aanvechtbaar zijn. Daarop komen wij in een later deel van deze blogserie terug.

Contractuele regels

Bij de beoordeling van een individueel geval is het belangrijk om naast de wettelijke regels ook te kijken naar de contractuele bepalingen die de grootverbruiker en de leverancier overeen gekomen zijn. In sommige gevallen staan in het contract – of in de algemene voorwaarden – regels opgenomen over het overdragen van het contract. Soms is in het contract bepaald dat voor het overdragen van het contract expliciete (schriftelijke) instemming nodig is van de leverancier. In die gevallen zijn de contractuele regels dus strenger dan de wettelijke regels. Het is ook mogelijk dat het contract juist regels bevat die soepeler zijn dan de wettelijke regeling. Dan bepaalt het contract bijvoorbeeld dat een verzoek tot overdracht door de leverancier alleen geweigerd kan worden wanneer de overnemende partij financieel minder sterk is dan de overdragende partij. Als de voorwaarden voor de overdracht van een gascontract zijn vastgelegd in algemene voorwaarden, is het bij de positiebepaling belangrijk om te onderzoeken of de algemene voorwaarden rechtsgeldig van toepassing zijn verklaard door de gasleverancier. Hiervoor gelden wettelijke regels die bedoeld zijn om afnemers te beschermen. De mate van bescherming die afnemers volgens de wet krijgen is mede afhankelijk van de omvang van de individuele afnemer (zie artikel 6:235 BW).

Consequenties van een overdracht

Door een contractoverneming gaat in principe de gehele contractuele verhouding tussen de overdragende partij en de leverancier over op de overnemende partij. Het gevolg hiervan is bij een gascontract onder meer dat de overdragende partij geen gebruik meer kan maken van de (gas)leveringen die in het contract waren afgesproken. Daarom doet een overdragende partij er verstandig aan om hierop te anticiperen. Hierbij kan bijvoorbeeld onderzocht worden of het mogelijk is om de productie (tijdelijk) te verminderen of stop te leggen of om ‘wegvallend’ gas te compenseren met andere energiebronnen.

Meer weten?

De adviseurs uit het Transitieteam van Holla legal & tax kunnen voor (groot)verbruikers van gas  aan de hand van een individueel contract in kaart brengen onder welke voorwaarden het mogelijk is om het contract over te dragen. Als dit gewenst is, kunnen de adviseurs van Holla legal & tax met de leverancier in contract treden om deze voorwaarden te bespreken en de medewerking van de leverancier correct vast te leggen. Naast de mogelijke overdracht van een contract zijn er nog andere manieren denkbaar waarmee de waarde van een energiecontract kan worden verzilverd. Deze alternatieven brengen wij in de volgende delen van deze blogserie in kaart.

Verwijzing naar blogserie:

• Deel 2: programmaverantwoordelijkheid en de verdeling van aardgas