NZa legt boetes op voor overnames zonder voorafgaande goedkeuring

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft recent twee zorgaanbieders een boete van 65.000 euro respectievelijk 125.000 euro opgelegd voor het doen van een overname, zonder voorafgaande goedkeuring van de NZa. Met het opleggen van een boete geeft de NZa een duidelijk signaal af: tornen aan het concentratietoezicht mag niet lonen.

Zorgconcentraties

Zorgaanbieders die in de regel met meer dan 50 personen zorg doen verlenen, mogen geen ‘concentratie’ tot stand brengen zonder daaraan voorafgaande goedkeuring van de NZa. Dit is geregeld in art. 49a Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg). Bij ‘concentraties’ kan het gaan om – zoals in de door de NZa beoordeelde gevallen – een fusie of het verkrijgen van zeggenschap over een onderneming, in de zin van art. 27 Mededingingswet. Ook het tot stand brengen van een gemeenschappelijke onderneming die duurzaam alle functies van een zelfstandige economische eenheid vervult, wordt als concentratie aangemerkt.

De NZa verleent pas goedkeuring aan het tot stand brengen van een voorgenomen concentratie, als de NZa heeft vastgesteld dat aan alle wettelijke vereisten (art. 49c Wmg) is voldaan. Of dit het geval is, beoordeelt de NZa aan de hand van de zorgspecifieke concentratietoets. Deze toets heeft als doel het tijdig signaleren van risico’s voor de continuïteit en kwaliteit van zorg, en het beschermen van de belangen van de betrokkenen, waaronder cliënten en personeel. De NZa beoordeelt daartoe de zorgvuldigheid van het voorbereidende proces op basis van informatie die wettelijk verplicht wordt aangeleverd. De NZa heeft hiervoor het ‘aanvraagformulier zorgspecifieke concentratietoets’ beschikbaar gesteld. Dit formulier is overigens per 1 september 2022 geactualiseerd.

Geen voorafgaande goedkeuring

Uit beide boetebesluiten van de NZa volgt dat de betreffende zorgaanbieders reeds een concentratie tot stand hadden gebracht, terwijl de NZa (nog) geen goedkeuring had verleend. In de zaak waarin 65.000 euro boete is opgelegd, was weliswaar op enig moment een aanvraag ingediend, maar bleek gaandeweg het aanvraagproces dat personeel en cliënten reeds waren overgegaan. Ook waren activa en passiva reeds overgedragen en was de overdragende partij inmiddels als juridische entiteit opgeheven. In de zaak waarin 125.000 euro boete is opgelegd, was in het geheel geen aanvraag gedaan. Wel had de NZa een signaal ontvangen, waarin werd gewezen op een nieuwsbericht dat partijen zouden gaan fuseren. Dit signaal is voor de NZa aanleiding geweest om een onderzoek in te stellen.

De NZa beschouwt het tot stand brengen van een concentratie zonder voorafgaande goedkeuring als een zeer ernstige ondermijning van de effectiviteit van haar taken in het kader van de concentratietoets. Een wetsovertreding waarvoor het opleggen van een boete op zijn plaats is, mede gelet op het feit dat de hier tot stand gebrachte concentraties niet meer kunnen worden teruggedraaid. De NZa beoogt hiermee een duidelijk signaal af te geven om mogelijk calculerend gedrag van zorgaanbieders te voorkomen: het niet aanvragen of niet afwachten van goedkeuring mag niet lonen.

Tot slot

De concentratietoets van de NZa is wezenlijk anders dan de ‘fusietoets’ van de Autoriteit Consument en Markt (ACM). De ACM beoordeelt wat de gevolgen zijn van de voorgenomen concentratie voor de concurrentie. (Ook) zorginstellingen mogen niet zo groot worden dat ze de concurrentie kunnen belemmeren. Verder verschillen de criteria voor het verplicht melden van concentraties. Anders dan bij de ACM gelden voor meldingen aan de NZa geen omzetdrempels. Overigens komen de verlaagde omzetdrempels voor het concentratietoezicht in de zorg door de ACM per 1 januari 2023 te vervallen, zie hiervoor ook ons eerdere artikel hierover.

Heeft u advies nodig over zorgconcentraties en meldingen aan de ACM of NZa? Neem dan contact op met een van onze specialisten.