Bevoegdheid van de rechter in grensoverschrijdende arbeidszaken

Grensoverschrijdende kwesties, ze komen steeds vaker voorbij in onze praktijk. Niet in de laatste plaats doordat het op afstand werken door de coronacrisis behoorlijk is toegenomen. Dat zorgt voor een toename van vragen over bijvoorbeeld welk recht van toepassing is, of welke rechter bevoegd is om te oordelen over een kwestie.

Op 11 maart 2022 heeft de Hoge Raad zich uitgelaten over de “vergewisplicht” van artikel 26 lid 2 van de Brussel I bis-verordening. Wat speelde er in deze kwestie?

De casus

Het ging hier om een werknemer van Weener XL, in dienst sinds 1999. In september 2016 was de werknemer ziek uitgevallen. Na 104 weken ziekte is de loondoorbetalingsverplichting geëindigd. De werkgever heeft vervolgens een ontslagvergunning ingediend bij het UWV vanwege de langdurige arbeidsongeschiktheid. Het UWV vroeg de werkgever om een recent oordeel van de bedrijfsarts aan te leveren. De werknemer werd hiervoor uitgenodigd, maar liet per e-mail weten niet te zullen komen. Omdat de verklaring van de bedrijfsarts ontbrak, heeft het UWV de ontslagaanvraag niet in behandeling genomen.

Oordeel kantonrechter

Weener XL is daarop naar de rechter gestapt, met het verzoek om de arbeidsovereenkomst te ontbinden. De werknemer kwam in eerste aanleg bij de kantonrechter niet opdagen. De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst daarop ontbonden.

Oordeel Gerechtshof

De werknemer stelt vervolgens hoger beroep in. Hij verzoekt het Gerechtshof om de ontbinding in stand te laten, maar de werkgever te veroordelen tot betaling van de transitievergoeding, een billijke vergoeding en achterstallig salaris. Het Gerechtshof wijst alleen de vordering tot betaling van de transitievergoeding toe. Het Gerechtshof merkt in zijn uitspraak ook op dat deze kwestie internationale aspecten heeft: de werknemer woont namelijk in Spanje. De vaststelling van het Gerechtshof dat de Nederlandse rechter bevoegd is om te beslissen vanwege het feit dat de werknemer in hoger beroep is verschenen, is voor de werknemer aanleiding om cassatie in te stellen bij de Hoge Raad.

Oordeel Hoge Raad

De vraag of de Nederlandse rechter bevoegd is om kennis te nemen van het verzoek van Weener XL, moet beoordeeld worden aan de hand van Brussel I bis-Verordening. De hoofdregel van artikel 22 lid 1 Brussel I bis-Verordening houdt in dat de werkgever het ontbindingsverzoek had moeten indienen bij de Spaanse rechter. Dit vanwege het feit dat de werknemer in Spanje woont.

Op de hoofdregel is een uitzondering opgenomen in artikel 26 lid 1 van de Brussel I bis-Verordening: als de verweerder voor de rechter verschijnt zonder zich op de onbevoegdheid van de rechter te beroepen, is de rechter bevoegd. Lid 2 van het artikel bepaalt echter dat de rechter in bepaalde kwesties, waaronder die waarin de verweerder een werknemer is, een expliciete vergewisplicht heeft. De rechter moet zich ervan vergewissen dat de verweerder op de hoogte is gebracht van zijn recht om de bevoegdheid van het gerecht te betwisten. Dat het Gerechtshof aan deze vergewisplicht heeft voldaan, blijkt onvoldoende uit de uitspraak.

De Hoge Raad casseert en verwijst de zaak terug naar een ander Gerechtshof voor verdere behandeling. 

Conclusie

Deze uitspraak laat goed zien met welke problemen een werkgever geconfronteerd kan worden als een werknemer in het buitenland woont of gaat wonen. De hoofdregel is dan namelijk dat de werkgever zijn vordering bij het rechter moet indienen in de lidstaat waar de werknemer zijn woonplaats heeft. Het is niet mogelijk om hier op voorhand, bijvoorbeeld in de arbeidsovereenkomst, van af te wijken. Afwijking op voorhand is alleen toegestaan voor het geval het de werknemer is die wil gaan procederen. In andere gevallen kan alleen achteraf, na het ontstaan van het geschil, een expliciete forumkeuze worden gemaakt. Je kunt je voorstellen dat het een gewenste ontbinding van de arbeidsovereenkomst een stuk gecompliceerder en kostbaarder maakt, als deze werkgever voor de Spaanse rechter moet procederen.

Heeft u vragen over grensoverschrijdende arbeidskwesties? Neemt u dan gerust contact op met één van onze arbeidsrechtspecialisten.

Interessante artikelen voor u