Nieuws

AI in actie: Impact op klimaat, duurzaamheid en milieu (9/12)

Gepubliceerd op 10 okt. 2023

Onze mensen

Er lijkt geen maat te staan op de opkomst van Artificial Intelligence (‘AI’). Door de opkomst van ChatGPT is AI in een korte tijd bekend geworden bij een breed publiek, maar AI omvat veel meer dan chatbots. Denk aan toepassingen op het gebied van gezondheid (zoals het detecteren van kanker), werkgelegenheid, videogames en jouw YouTube feed. AI komt terug in bijna alle facetten van het dagelijkse leven. Reden genoeg dus om stil te staan bij het juridisch kader van AI. In deze blogreeks behandelt het Holla AI-team verschillende juridische vraagstukken op het gebied van AI. Onderstaande blog is deel 9 van de reeks en gaat in op AI en de impact op het klimaat, het milieu en duurzaamheid.

AI als kans én risico voor milieu en klimaat

AI ontwikkelt zich in een razend tempo, en biedt iedere dag weer nieuwe kansen om bij te dragen aan het voortbestaan van onze planeet en van de mensheid. Denk bijvoorbeeld aan satellieten die met behulp van AI kunnen helpen bij het monitoren van bosbranden en het vaststellen van potentiële bronnen van kooldioxide die in het milieu worden aangetroffen.[1] Deze boodschap van optimisme heeft in het voorstel voor de AI-verordening een centrale plek. AI wordt gezien als een kans om een positieve impact te maken op het milieu, bijvoorbeeld voor de landbouw, energie-efficiëntie, biodiversiteit en ecosystemen, klimaatadaptatie en het mitigeren van (negatieve) klimaatveranderingen.[2] Zo krijgen lidstaten de opdracht AI te onderzoeken en ontwikkelen die ecologisch gunstige resultaten ondersteunt, inclusief op AI gebaseerde oplossingen om te voldoen aan duurzaamheids- en milieudoelstellingen.[3] De keerzijde is dat AI juist ook kan leiden tot nieuwe risico’s voor en schade aan het milieu, niet in de laatste plaats wanneer de parameters en inputgegevens vooral winstgedreven zijn. De AI-verordening beoogt hier regels voor te stellen. Zo vallen AI-systemen die significante risico’s behelzen voor het milieu onder de categorie ‘hoog risico’ in de AI-verordening[4], en geldt de verplichting deze zo te ontwerpen dat er logging capaciteit is die de milieu-impact en het energieverbruik registreert.[5] Daarnaast gelden er strikte verplichtingen voor onder meer het uitvoeren van een conformiteitsbeoordeling, het aanbrengen van CE-markering en het opstellen van technische documentatie. Hierna stippen wij enkele boeiende onderdelen aan van de AI-verordening die zien op het klimaat, duurzaamheid en het milieu.

Natuurbescherming voor de natuur, niet alleen voor de mens

Vanuit maatschappelijke organisaties komt regelmatig de kritiek dat regels die de natuur en het milieu beogen te beschermen, meestal zijn beschreven vanuit het perspectief van de mens (antropocentrisch).[6] Het intrinsieke belang van de natuur zelf, maakt vaak geen onderdeel uit van het paradigma.[7] In het huidige voorstel voor de AI-verordening lijkt hier mogelijk wél enige aandacht voor te zijn: “The right to a high level of environmental protection and the improvement of the quality of the environment […] is also relevant, including in relation to the health and safety of people.” Dit doel is nader uitgewerkt in de verplichting innovatieve AI te ontwikkelen om de kwaliteit van het milieu te verbeteren, maar ook voor de bescherming van biodiversiteit en het mitigeren van klimaatverandering.[8]

Energieverbruik van AI

Het verband tussen AI en energieverbruik is duidelijk zichtbaar door de ervaringen met bijvoorbeeld Bitcoin-mining. Zo blijkt ongeveer negen jaar aan typische huishoudelijke elektriciteit nodig te zijn om één Bitcoin te minen, en verbruikte in mei 2023 Bitcoin-mining naar schatting ongeveer 95,58 terawattuur aan elektriciteit.[9] De AI-verordening benadrukt het belang van informatie over de manier waarop AI-systemen zijn ontwikkeld en hoe ze gedurende hun levensduur presteren.^[10] Om de impact van AI-systemen op het milieu beter te begrijpen, moeten de aanbieders van AI-systemen met een hoog risico in de door hen opgestelde technische documentatie informatie opnemen over het energieverbruik van het AI-systeem, inclusief het verbruik tijdens de ontwikkeling en het verwachte verbruik tijdens het gebruik.

Nood breekt wet?

Maar wat nu als voor de gezondheid en veiligheid van personen een uitzondering nodig is op de strikte regels die gaan gelden onder de AI-verordening? AI, en met name machine learning, speelt namelijk een steeds belangrijkere rol bij het terugdringen van het risico op rampen (Disaster Risk Reduction).[11] Dit gaat van het voorspellen van extreme gebeurtenissen en het ontwikkelen van gevarenkaarten tot het in real time detecteren van gebeurtenissen. Het spreekt voor zich dat zeer terughoudend moet worden omgegaan met uitzonderingen op de bescherming die de AI-verordening beoogt. Toch wordt in de AI-verordening wel voorzien dat in bepaalde omstandigheden een snelle beschikbaarheid van innovatieve technologieën van cruciaal belang kan zijn voor de gezondheid en veiligheid van personen, het milieu en de klimaatverandering en voor de samenleving als geheel. Lidstaten zouden – onder uitzonderlijke redenen van bescherming van het leven en de gezondheid van natuurlijke personen, milieubescherming en de bescherming van kritieke infrastructuur – toestemming kunnen geven voor het in de handel brengen of in gebruik nemen van AI-systemen die geen conformiteitsbeoordeling hebben ondergaan.^[12]

Conclusie

De AI-verordening heeft veel aandacht voor het milieu en klimaatverandering. Duidelijk is dat AI als middel voor de mens ook kan worden ingezet voor meer korte termijn doelen die nadelig kunnen zijn voor het milieu en het klimaat. In het huidige voorstel voor de AI-verordening wordt hier rekenschap van gegeven, en op geanticipeerd door nadrukkelijke kaders vast te stellen en opdrachten op te leggen aan lidstaten. Met de rapportageverplichtingen onder de AI-verordening, maar ook de verplichtingen uit de Corporate Sustainability Reporting Directive, wordt vanuit de Europese Unie breed ingezet op duurzaamheid. De brede aandacht voor het milieu en klimaat in de AI-verordening zijn wat ons betreft broodnodig voor een (leefbare) toekomst. Mocht u hierover vragen hebben of heeft u hierbij hulp nodig? Neem dan contact op met ons AI-team. Zij helpen u graag verder.