Nieuws

Streep door boetenormbedragen Wet arbeid vreemdelingen: een gamechanger!

Gepubliceerd op 28 okt. 2022

Onze mensen

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft afgelopen zomer een voor de praktijk zeer belangrijke uitspraak gedaan. De Afdeling heeft geoordeeld dat de boetenormbedragen die worden gehanteerd voor overtredingen van de Wet arbeid vreemdelingen onredelijk zijn en heeft daarmee een streep gezet door de Beleidsregel boeteoplegging Wet arbeid vreemdelingen. Een passend uitgangspunt volgens de Afdeling is 50% van het boetenormbedrag. In dit artikel wordt ingegaan op deze uitspraak en het belang hiervan voor de praktijk.

Achtergrond uitspraak

In deze boetezaak had de werkgever, een tuindersbedrijf, een negental vreemdelingen werk in de tuinbouw laten verrichten zonder dat zij daarvoor de benodigde werkvergunningen hadden. Dit is in strijd met artikel 2 van de Wet arbeid vreemdelingen (‘Wav’). Zodoende is aan de werkgever een boete van € 36.000 opgelegd. De werkgever maakte bezwaar tegen deze boete. Hij vond dat bij het bepalen van de hoogte van de boete moest worden meegewogen dat van opzet geen sprake was. De minister van SZW ging hier niet in mee, maar matigde de boete wel met 25% nu er tussen het afronden van het onderzoek en het insturen van het boeterapport een periode van meer dan een half jaar zat. De werkgever liet het hier niet bij zitten en uiteindelijk kwam de zaak bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Normenkader boetebedragen

De regels omtrent de boetes van de Wav zijn te vinden in de Beleidsregel boeteoplegging Wet arbeid Vreemdelingen 2020 (‘de Beleidsregel’). Op basis van de Beleidsregel worden er voor het berekenen van de hoogte van de boete normbedragen gehanteerd. Het boetenormbedrag voor illegale tewerkstelling bedraagt bijvoorbeeld € 8.000 per overtreding/werknemer. Artikel 11 van de Beleidsregel bepaalt dat de boete gematigd kan worden indien (o.a.) sprake is van verminderde verwijtbaarheid. Volgens de werkgever maakte de Beleidsregel hiermee echter onvoldoende onderscheid naar de mate van verwijtbaarheid. Daardoor is het uitgangspunt dat een opzettelijke overtreding en een niet-opzettelijke overtreding qua hoogte van de boete gelijk wordt bestraft. Dat zou onredelijk zijn volgens de werkgever. En dat vindt de Afdeling ook.

Nieuwe (voorlopige) vuistregel boetebedragen

Waar de Afdeling in eerdere uitspraken de Beleidsregel nog niet onredelijk achtte, gaat de Afdeling nu om. Volgens de Afdeling wordt er in de Beleidsregel onvoldoende onderscheid gemaakt naar de mate van verwijtbaarheid van de overtreding bij de hoogte van de boete. De Afdeling acht het onwenselijk dat een malafide werkgever die opzettelijk de Wav overtreedt in beginsel dezelfde boete krijgt opgelegd als een niet-malafide werkgever die eenmalig door onoplettendheid de Wav overtreedt. De Afdeling oordeelt dus dat de Beleidsregel onredelijk is en maant de minister van SZW tot een nieuw stelsel te komen waarin voldoende wordt gedifferentieerd naar de mate van verwijtbaarheid. De Afdeling ziet aanleiding om zelf – in afwachting van nieuw beleid van de minister – een differentiatie te maken naar mate van verwijtbaarheid, inclusief passend percentage van het boetenormbedrag. Daarbij overweegt de Afdeling dat in beginsel mag worden uitgegaan van normale verwijtbaarheid en dat daar een matigingspercentage van 50% bij hoort. Afwijking naar beneden is aangewezen als sprake is van verminderde verwijtbaarheid, waarvoor de bewijslast bij de werkgever ligt. Afwijking naar boven is aangewezen bij opzet of grove schuld, waarvoor de bewijslast bij het bestuursorgaan ligt. Dit komt dus neer op het volgende nieuwe en voorlopige normenkader voor boetebedragen onder de Wav:

Mate van verwijtbaarheid	Hoogte boete in % van boetenormbedrag
Geen verwijtbaarheid	0% van boetenormbedrag
Verminderde verwijtbaarheid	25% van boetenormbedrag
Normale verwijtbaarheid	50% van boetenormbedrag
Grove schuld	75% van boetenormbedrag
Opzet	100% van boetenormbedrag

Belang voor de praktijk

Waarom is deze zaak voor iedere werkgever van belang? Mocht u de komende tijd onverhoopt een boete wegens overtreding van de Wav opgelegd krijgen, geldt als uitgangspunt dat er sprake is van normale verwijtbaarheid en moet het boetenormbedrag met 50% worden gematigd. Dat scheelt in de portemonnee. Deze nieuwe jurisprudentielijn geldt niet alleen voor nieuwe zaken. Vanwege de zogenaamde ‘ex nunc’-toetsing moet dit nieuwe normenkader ook worden toegepast op bestuurlijke boetes waartegen bezwaar of (hoger) beroep loopt. Let hier dus op! Daarnaast is het natuurlijk erg interessant om te bezien of deze redenering dan ook kan worden doorgetrokken naar de boetenormbedragen die bij overtreding van de arbowetgeving wordt opgelegd. Wat ons betreft is het zeker de moeite waard om in bezwaar en/of beroep aan te voeren. Kortom: een gamechanger!