Mededinging: rechtbank vernietigt besluit van ACM tot weigering vergunning overname in zorgsector

Op 23 december 2021 had de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een besluit genomen tot weigering van een vergunning voor overname door Bergman Clinics van de Mauritskliniek. In beroep heeft de rechtbank Rotterdam dat besluit van de ACM vernietigd bij uitspraak van 12 mei 2023. In dit artikel wordt ingegaan op het besluit van de ACM en op de overwegingen van de rechtbank die tot de vernietiging van het besluit hebben geleid.

Het besluit van de ACM

Bergman Clinics en Mauritskliniek zijn zogenaamde ZBC's, zelfstandige behandelcentra, die planbare medisch-specialistische zorg leveren. Daarbij ligt bij Bergman Clinics het accent op oogheelkunde, orthopedie en dermatologie en ligt het accent bij Mauritskliniek op dermatologie. Bergman Clinics is de grootste en meest bekende ZBC-keten van Nederland, met meer dan 40 locaties; de Mauritskliniek beschikt over vijf locaties, verspreid over Nederland. De ACM weigert een vergunning te verlenen voor de overname van de Mauritskliniek door Bergman Clinics, omdat Bergman Clinics een te sterke positie zou krijgen ten opzichte van de zorgverzekeraars, die niet meer om Bergman Clinics heen zouden kunnen. De ACM wijst erop, dat Bergman Clinics enorm hard gegroeid is, mede door overnames. Het rijgen van nog een kraal in de vorm van de overname van de Mauritskliniek, zou een te sterke onderhandelingspositie van Bergman Clinics creëren ten opzichte van de verzekeraars, waardoor hogere prijzen kunnen worden afgedwongen. Alternatieven en uitwijkmogelijkheden voor deze zorgverzekeraars zouden niet aanwezig zijn en de verzekerden zouden het contract met hun zorgverzekeraar opzeggen, indien de zorgverzekeraar geen contract afsluit met Bergman Clinics. De ACM heeft bij het onderzoek de nodige interviews afgenomen van de zorgverzekeraars en op basis daarvan geconcludeerd dat het een onmogelijke taak is voor de zorgverzekeraars om, in plaats van gebruik te maken van het landelijk aanbod van Bergman Clinics, een moeizame zoektocht te ondernemen naar andere ZBC's of ziekenhuizen, die dan maar in beperkte mate een alternatief zouden kunnen vormen.

Overwegingen van de rechtbank

In beroep, ingesteld tegen de weigering van de vergunning door de ACM, overweegt de rechtbank, dat noch de ACM, noch de zorgverzekeraars onderzoek hebben gedaan naar de vraag of de zorg, die Bergman Clinics levert, naar andere ZBC's of ziekenhuizen kon worden verplaatst. Uit de interviews met de zorgverzekeraars blijkt, dat er zorgverzekeraars zijn die aangeven, dat dat niet onmogelijk is, maar wel complex. Bergman Clinics wordt niet door alle zorgverzekeraars als onmisbaar aangemerkt. Noch de zorgverzekeraars, noch Bergman Clinics hebben aangegeven dat selectief contracteren -  een contract aangaan voor een deel van het aanbod – onmogelijk is. De ACM heeft volgens de rechtbank ook geen nieuw onderzoek uitgevoerd naar de voorkeuren van de verzekerden, waaruit dan zou blijken of de verzekerden het zouden accepteren dat hun zorgverzekeraar geen contract zou aangaan met Bergman Clinics. Uit een oud onderzoek van de ACM – uitgevoerd bij een eerdere overname van Bergman clinics –, kwam naar voren dat verzekerden bereid waren dat te accepteren. De rechtbank zoomt in op de informatie van de zorgverzekeraars en stelt, dat de ACM de onmisbaarheid van Bergman Clinics niet aannemelijk heeft gemaakt en conclusies heeft getrokken naar aanleiding van de interviews met de zorgverzekeraars die niet correct zijn.

Conclusie

Hoewel de ACM een zekere beoordelingsvrijheid heeft bij het waarderen van economische feiten en omstandigheden, zal de rechtbank altijd beoordelen of het besluit op zorgvuldige wijze tot stand is gekomen, of het besluit op een deugdelijke motivering berust en/of de ACM de wettelijke begrippen op de juiste wijze heeft geïnterpreteerd. De rechtbank let daarbij op de materiële juistheid, maar ook de betrouwbaarheid en de samenhang van de bewijselementen. De conclusies, die de ACM heeft getrokken op basis van de interviews met en de informatie van de zorgverzekeraars, zijn onjuist. De ACM moet uitgaan van concrete, betrouwbare en actuele gegevens. De ACM dient de informatie van de zorgverzekeraars verder zorgvuldig te toetsen en ook dat is niet voldoende kritisch gebeurd. Heeft u vragen over dit artikel of over het mededingingsrecht in het algemeen? Neem dan contact op met Ferry Weelen of Tijs van Klink.