De (afwijkende) ketenregeling in het onderwijs

Het onderwijs kent diverse bijzondere regelingen waarbij wordt afgeweken van het wettelijke uitgangspunt. Eén daarvan is de ketenregeling. De ketenregeling bepaalt wanneer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd overgaat in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Als onderwijsinstelling is het dan ook van belang om op de hoogte te zijn van (on)mogelijkheden van het aanbieden van een tijdelijk contract, zonder dat dit onbedoeld leidt tot een vast contract.

De wettelijke ketenregeling

Eerst het wettelijke kader. Artikel 7:668a BW bepaalt dat een tijdelijk contract overgaat in een vast contract als sprake is van een keten van meer dan drie tijdelijke contracten of als de keten van tijdelijke contracten een periode van 36 maanden heeft overschreden. Daarvoor moeten tussen deze tijdelijke contracten niet meer dan zes maanden zitten. Anders begint een nieuwe keten te lopen. De wet biedt ook de mogelijkheid om bij cao de periode van 36 maanden te verlengen tot 48 maanden en het aantal contracten te verhogen van drie naar zes, wanneer de intrinsieke aard van de bedrijfsvoering dit vereist. In sommige cao’s binnen het onderwijs wordt gebruikt gemaakt van de mogelijkheid tot uitbreiding van de keten. Anderzijds bevatten de diverse cao’s echter ook juist bepalingen die de keten behoorlijk inperken in plaats van uitbreiden. Om te weten welke mogelijkheden er zijn binnen de ketenregeling is het dan ook zaak om de toepasselijke cao goed te bestuderen. Hieronder treft u enkele voorbeelden van de bijzonderheden in de diverse onderwijscao’s.[1]

Primair onderwijs

In het primair onderwijs is de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd het uitgangspunt en biedt de cao slechts de mogelijkheid om éénmaal een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd van 12 maanden te sluiten, waarbij enkel in bijzondere gevallen mag worden verlengd voor een periode van maximaal 12 maanden. Bij werkzaamheden van kennelijk tijdelijke aard geldt weer wel de wettelijke regeling van artikel 7:668a BW. Voor tijdelijke contracten in verband met vervanging wegens ziekte van een werknemer die een onderwijsgevende of -ondersteunende functie heeft, geldt echter weer dat er een onbepaald aantal arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd mag worden aangegaan gedurende een periode van maximaal 36 maanden. Deze mogelijkheid staat sinds 2020 in de wet om het zo in de praktijk mogelijk te maken voor het basisonderwijs (en speciaal onderwijs) gebruik te maken van invalkrachten die een leerkracht vervangen wegens ziekte.

Voortgezet onderwijs

Ook in het voortgezet onderwijs geldt de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd als uitgangspunt en kan slechts éénmaal een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd van maximaal 12 maanden worden gesloten met daarbij wederom voor bijzondere gevallen de uitzondering om nogmaals te verlengen voor een periode van maximaal 12 maanden. De cao kent voor bepaalde groepen werknemers, zoals degenen die een tijdelijk afwezige werknemer vervangen, degenen die belast zijn met contractactiviteiten en degenen die belast zijn met de werkzaamheden in het kader van een project, echter weer afwijkende (keten)regelingen. Ook voor de werknemer die nog geen wettelijke onderwijsbevoegdheid bezit, gelden weer aparte regels.

Middelbaar beroepsonderwijs

In het middelbaar onderwijs wordt het uitgangspunt van de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd niet benoemd. Bovendien is deze cao in vergelijking met de andere cao’s in het onderwijs ook een stuk eenvoudiger en volgt deze in beginsel gewoon artikel 7:668a BW. Ten aanzien van de onbevoegde leraar met een verkorte lerarenopleiding of die nog niet (volledig) voldoet aan de wettelijke bekwaamheidseisen is er nog de mogelijkheid om de keten van tijdelijke contracten te verlengen met maximaal 12 maanden in verband met persoonsgebonden of aan de opleiding gerelateerde redenen. Zodra deze werknemer tijdens de verlengde periode de opleiding succesvol afrondt, wordt de arbeidsovereenkomst omgezet in een vast contract.

Hoger beroepsonderwijs

Net als bij het primair en voortgezet onderwijs is ook in het hoger beroepsonderwijs de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd het uitgangspunt. Bij de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd wordt het uitzicht op een vast contract duidelijk benadrukt. Ook deze cao kent weer bijzondere bepalingen ten aanzien van de ketenregeling waarbij de ketenregeling wordt verruimd, bijvoorbeeld ten aanzien van onderwijsgevende personeel in kunstonderwijs of werknemers die bezig zijn met een promotieonderzoek. Voor de ‘normale’ werknemer geldt juist echter weer een beperkte ketenregeling op basis van de cao: drie arbeidsovereenkomsten in een periode van 24 maanden.

Universitair onderwijs

Ook in de Cao Nederlandse Universiteiten komt het uitgangspunt van het vaste contract terug en dient enkel een tijdelijk contract te worden aangegaan wanneer dit noodzakelijk wordt geacht. Ook deze cao bevat de nodige uitzonderingen op de ketenregeling, bijvoorbeeld voor de hoogleraar. Ook voor het wetenschappelijk personeel geldt in sommige gevallen een uitzondering op de ketenregeling. Daarbij kan worden gedacht aan de zogenaamde postdocs of functies waarvan de werkzaamheden extern gefinancierd worden. In die gevallen geldt een verlengde ketenregeling van maximaal 48 maanden in plaats van de wettelijke 36 maanden. Waar de wettelijke ketenregeling duidelijk en eenduidig is, geldt dat niet voor de ketenregelingen in het onderwijs. De verschillende onderwijscao’s bevatten diverse bepalingen omtrent de ketenregeling waarbij het weer van de functie van de werknemer of er sprake is van een beperkte of verruimde ketenregeling. Een goede toepassing van de cao is dan ook essentieel. Wij kunnen u daarbij helpen. [1] Dit artikel bevat uitdrukkelijk geen limitatieve opsomming van de diverse ketenregelingen die in het onderwijs voorkomen.

Interessante artikelen voor u

• De boetes van de Arbeidsinspectie: Wet Arbeid Vreemdelingen
• Transitievergoeding berekenen
• De aanzegverplichting voor de werkgever