NZa brengt verbeterpunten msb’s in kaart

De Nederlandse Zorgautoriteit heeft onderzoek gedaan naar het verbeterpotentieel van medisch-specialistische bedrijven (msb’s). Op 14 maart jl. heeft de NZa haar bevindingen, de Monitor verbeterpotentieel medisch-specialistische bedrijven, gepubliceerd.  

Aanleiding onderzoek

Aanleiding voor het onderzoek van de NZa vormen het regeerakkoord van het - demissionaire - kabinet Rutte IV en het Integraal Zorgakkoord (IZA). In het regeerakkoord is te lezen dat het kabinet van mening is dat msb’s verbeteringen moeten laten zien om de transitie naar passende zorg succesvol te kunnen realiseren. Volgens het coalitieakkoord hebben ook msb’s een verantwoordelijkheid voor de transitie naar passende zorg, voor de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en voor het afremmen van perverse prikkels. Deze verantwoordelijkheid zouden msb’s beter moeten nemen. Concreet zouden msb’s binnen twee jaar genoeg stappen moeten zetten, om te voorkomen dat er regelgeving zou komen “zodat alle medisch specialisten in loondienst gaan”. Ook in het IZA wordt benadrukt dat msb’s en ziekenhuizen intensiever en vooral meer gelijkgericht moeten samenwerken om de transitie naar passende zorg te laten slagen.

Verbeterpunten

In de Monitor komt de NZa tot acht verbeterpunten met het oog op het vergroten van de bestuurbaarheid van het ziekenhuis en financiële gelijkgerichtheid tussen ziekenhuizen en msb’s. Deze acht verbeterpunten zijn:

1. stel als msb en ziekenhuis een gezamenlijke (meerjaren)strategie op en leg die vast;
2. maak als msb het eigen belang ondergeschikt aan het overkoepelende ziekenhuisbelang en het maatschappelijk belang;
3. versterk als msb het mandaat van het eigen bestuur en investeer in de professionaliteit van de bestuursleden;
4. verbeter als msb de eigen financiële transparantie;
5. beslis als msb en ziekenhuis samen over het aannemen van vrijgevestigde medisch specialisten;
6. verenig losse msb’s, die ieder afzonderlijk aan één ziekenhuis zijn verbonden, tot één geïntegreerd msb;
7. maak als msb geen financiële afspraken die sterkere productieprikkels bevatten dan de bovenliggende financiële afspraken;
8. zorg als msb dat de eigen financiële belangen meer aansluiten bij die van ziekenhuizen.

Kanttekeningen NZa

 De NZa roept msb’s, en de ziekenhuizen waaraan zij verbonden zijn, op om aan de slag te gaan met de acht verbeterpunten. Tegelijk maakt de NZa de volgende kanttekeningen bij het verbeterpotentieel van msb’s:

• ziekenhuizen en msb’s zijn twee afzonderlijke, zelfstandige entiteiten met ieder een eigen fiscale positie. Daaruit vloeit voort dat ze in de kern allebei andere, soms zelfs tegengestelde belangen hebben;
• de vraag is of het wel realistisch is om van msb’s te verwachten dat zij hun samenwerking met het ziekenhuis opschroeven naar een niveau dat alleen behaald kan worden als zij hun eigen belangen ondergeschikt maken aan het ziekenhuisbelang. Men kan msb’s moeilijk een verwijt maken als zij - in hun relatie met het ziekenhuis - niet (gaan) handelen op een manier die het behoud van hun eigen zelfstandigheid op het spel zet;
• vanuit fiscale overwegingen is er een belang voor msb’s om hun zelfstandigheid te behouden. Msb’s lopen mogelijk een risico hun positie van zelfstandige fiscale entiteit te verliezen. De NZa beveelt de minister van VWS aan om verder onderzoek te doen naar de fiscaliteit, omdat de samenwerking met ziekenhuizen de fiscale zelfstandigheid van msb’s mogelijk in gevaar brengt. Fiscale motieven mogen volgens de NZa echter geen belemmering zijn om de samenwerking naar het juiste niveau te krijgen.

Geen vergelijking loondienst

In haar rapport merkt NZa op dat een vergelijking tussen medisch specialisten in loondienst en vrijgevestigde medisch specialisten geen onderdeel is van de monitor. De monitor is uitsluitend gericht op het verbeterpotentieel van de msb’s en daarmee op de vrijgevestigde medisch specialisten. Het is daarom niet mogelijk om op basis van dit onderzoek vergelijkende uitspraken te doen over vrijgevestigde medisch specialisten, respectievelijk msb's, versus loondienst-specialisten als het gaat om (risico’s voor) de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en gelijkgerichtheid van financiële prikkels. Een groot deel van de geënquêteerde ziekenhuizen (respectievelijk 48,3% en 43,3%) heeft ook aangegeven niet te kunnen beoordelen of het voor de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en voor de financiële gelijkgerichtheid beter als (vrijwel) alle medisch specialisten in loondienst van de ziekenhuizen zijn. Daarentegen geven de bestuurders van vier van de vijf loondienstziekenhuizen wel terug dat, nadat (vrijwel) alle medisch specialisten die oorspronkelijk vrijgevestigd waren in loondienst van het ziekenhuis getreden, een verbetering in de bestuurbaarheid van het eigen ziekenhuis merkten en de voorkeur geven aan het volledige loondienstmodel.

Vervolg

De NZa zal in een tweede deelrapportage inzicht geven in hoeverre de door haar geconstateerde verbeterpunten zijn gerealiseerd. Aldus wordt vervolgd.