Verbod op private equity in de zorg, ketens, winstuitkering, goodwill?

Volgens demissionair minister Conny Helder moet er eerst duidelijkheid komen over de effecten van private equity in de zorg, voordat kan worden gesproken over een algeheel verbod op private equity in de huisartsenzorg of andere aanvullende maatregelen. Bovendien kunnen private investeringen en commerciële bedrijven ook een waardevolle aanvulling zijn. Een algeheel verbod op ketens en winstuitkering is juridisch niet uitvoerbaar en ook niet wenselijk. Ook is er geen mogelijkheid om (betaling van) goodwill te verbieden. Wel verkent de minister de mogelijkheid om de NZa de bevoegdheid te geven om gedurende de looptijd van onderzoeken door toezichthouders naar het handelen van bepaalde zorgaanbieders overnames door de betreffende partijen te verbieden.

Dit liet de minister afgelopen week weten aan de Tweede Kamer, in haar schriftelijke beantwoording van vragen van Tweede Kamerlid Dijk van de SP. Dijk had vragen gesteld, naar aanleiding van het bericht dat de commerciële huisartsenketen Co-Med doorgaat met overnames van nieuwe praktijken en het bericht dat private equity in Amerika leidt tot meer medische complicaties.

Hieronder een uiteenzetting van de antwoorden van de minister, geparafraseerd en op hoofdlijnen.

• Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar de effecten van private equity in de diverse zorgsectoren, omdat er nog weinig over bekend is. De resultaten van dit onderzoek worden einde van het eerste kwartaal 2024 verwacht;
• De minister acht het niet zorgvuldig om vooruitlopend op de uitkomsten van dit onderzoek specifieke maatregelen te nemen tegen private equity partijen;
• Zorgaanbieders zijn in beginsel vrij om een investeringsovereenkomst of geldlening aan te gaan met allerlei soorten investeerders. Het beperken van deze contractsvrijheid raakt de vrijheid van ondernemerschap, het eigendomsrecht en het vrije verkeer (van kapitaal). Als slechts voorwaarden gesteld worden aan één specifieke partij, kan ook het gelijkheidsbeginsel in het gedrang komen. Maatregelen dienen in elk geval proportioneel en noodzakelijk te zijn, en waar van toepassing, niet in strijd te komen met het gelijkheidsbeginsel;

• Voor een algeheel verbod op private equity in de huisartsenzorg of andere aanvullende maatregelen, is meer zicht nodig op de effecten van private equity op de zorg. Bovendien kunnen private investeringen en commerciële bedrijven een waardevolle aanvulling zijn om het huidige tekort aan praktijk houdende huisartsen op te vangen en helpen om de druk op de zorg te verminderen. Nieuwe initiatieven kunnen bijdragen aan het voorkomen dat patiënten toegang tot huisartsenzorg verliezen;
• Een algeheel verbod op ketens of winstuitkering is juridisch niet uitvoerbaar, maar ook niet wenselijk omdat daarmee ook goede aanbieders van huisartsenzorg zullen worden getroffen. Wel verkent de minister onder meer de mogelijkheid van een extra bevoegdheid voor de NZa om gedurende de looptijd van onderzoeken door toezichthouders naar het handelen van bepaalde zorgaanbieders overnames door de betreffende partijen te verbieden. De minister informeert de Kamer hierover verder in het eerste kwartaal;
• Er is geen juridische mogelijkheid om goodwill te verbieden zonder in strijd te komen met de wettelijke bescherming van het eigendomsrecht. De minister blijft in gesprek met partijen uit de huisartsenzorg over stappen die zij zelf kunnen zetten. De minister ziet een belangrijke rol weggelegd voor huisartsen(ketens), regionale huisartsenorganisaties en zorgverzekeraars zelf en noemt in dit verband het borgen van de kernwaarden, het voeren van gericht beleid rondom de arbeidsmarkt en het praktijkhouderschap en het maken van duidelijke afspraken over de (eisen aan) regionale samenwerking en zich hieraan te committeren, waarmee kan worden gestuurd op voldoende en kwalitatief goed aanbod van huisartsenzorg in de regio (en zo de ketenvorming in de huisartsenzorg minder kans te geven).