Plan voor 3.000 woningen ‘Schieveste 2021’ sneuvelt bij Raad van State

Met een lezenswaardige uitspraak van 3 mei 2023 vernietigt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State het bestemmingsplan ‘Schieveste 2021’ van de gemeente Schiedam. De uitspraak bevat voor de praktijk relevante overwegingen over windhinder, de toetsing van stedenbouwkundige alternatieven, botsende WKO’s en burenrecht. De raad van Schiedam had een bestemmingsplan vastgesteld voor een plangebied tussen de A20 bij Schiedam en de spoorlijn Rotterdam - Delft, Den Haag en Hoek van Holland. Het doel was een plangebied te ontwikkelen voor ten minste 3.000 zelfstandige wooneenheden, passend bij de door de gemeente gewenste verdichting rondom het station Schiedam Centrum. Onder meer de eigenaar van Parallelweg 1 kwam in beroep tegen het plan. Op dit adres staat het ‘DCMR-gebouw’, met als huurder DCMR Milieudienst Rijnmond.

Windhinder

Het stedenbouwkundig plan leidt volgens de eigenaar tot onaanvaardbare windhinder. Een argument dat vaak in dit soort gebieden wordt opgevoerd, en het is dus interessant om te lezen hoe de Afdeling hiermee omspringt. Bij de plantoelichting zit een windhinder-onderzoek. Daarin is vermeld dat ter plaatse van de ingang tot het DCMR-gebouw het windklimaat matig tot slecht is. De raad heeft daarover toegelicht dat hij windhinder heeft meegewogen en acceptabel heeft bevonden. Dit heeft de raad zo gevonden, omdat ter plaatse geen sprake is van een locatie met verblijfsfuncties. Voor de activiteit "doorlopen" is er een matig windklimaat. De Afdeling acht niet aannemelijk dat ter plaatse sprake is van een verblijfslocatie waar personen slenteren of langdurig zitten. Ook overweegt de Afdeling dat van belang is dat er geen wettelijke normen zijn voor winderhinder. De raad heeft aldus het belang van woningen zwaarder mogen laten wegen dan het belang om op alle locaties binnen het plangebied een optimaal windklimaat te behouden.

Alternatief stedenbouwkundig plan

De Afdeling zet eerst duidelijk het toetsingskader neer: “De raad moet bij de keuze van een bestemming een afweging maken van alle belangen die betrokken zijn bij de vaststelling van het plan. Daarbij heeft de raad beleidsruimte. De voor- en nadelen van alternatieven moeten in die afweging worden meegenomen.” De raad heeft kennelijk nog naar voren gebracht dat het bestemmingsplan niet in de weg staat aan de ontwikkeling van een door de eigenaar aangedragen alternatief plan. Dit leidt de Afdeling tot het oordeel dat de raad de voor- en nadelen van het alternatieve plan onvoldoende in de belangenafweging heeft betrokken. Door de opmerking dat het alternatieve plan in beginsel acceptabel is, lijkt de raad namelijk niet uit te sluiten dat met het alternatieve plan een gelijkwaardig resultaat kan worden bereikt dat voor de eigenaar van het DCMR-gebouw minder bezwarend is. De raad had duidelijk moeten maken waarom het alternatieve plan niet acceptabel is. Het plan is daarom onvoldoende gemotiveerd.

Warmte-koudeopslaginstallatie

Het DCMR-gebouw is aangesloten op een WKO. In een advies van de Commissie voor de milieueffectrapportage is gesteld dat milieu-informatie ontbreekt over de gevolgen van de voorkeurskeuze van warmte-koudeopslag voor de nieuw te bouwen woningen in het plangebied. Het is daardoor ook niet duidelijk of de keuze voor dit systeem conflicteert met andere ambities en doelen. In een bijlage bij de plantoelichting staan risico’s voor de installaties van het DCMR-gebouw en worden oplossingen besproken. De Afdeling oordeelt dat de raad in het plan onvoldoende ingaat op de concrete zorgen over de gevolgen voor het WKO-systeem van het DCMR-gebouw. Door de raad ter zitting gegeven algemene verwijzingen naar de Regeling bodemkwaliteit kan dat gebrek niet helen, omdat dit zonder goede reden pas op de zitting is gegeven en de eigenaar op de zitting heeft laten weten dat zij niet in staat is daar afdoende op te reageren. Strijd met de goede procesorde dus, ook omdat het complexe materie is.

Burenrecht

Tot slot een uitgesproken oordeel van de Afdeling in het leerstuk van het zogenaamde ‘schuin uitzicht’ en artikel 5:50 BW. De Afdeling overweegt hier (voor het eerst) klinkklaar: schuin uitzicht valt niet onder het verbod van artikel 5:50 BW. Een verduidelijking ten opzichte van de standaardoverweging die de Afdeling hanteerde tot deze uitspraak (bijv. ECLI:NL:RVS:2022:3153, nr. 5.3). Het DCMR-gebouw heeft een blinde gevel aan de zijde van de beoogde locatie waar een hoogteaccent van 90 m is voorzien. Van inkijk is er daarom op die gevel geen sprake. Aan de zijkant van deze vleugel zitten raamopeningen, maar die kunnen alleen worden gezien als er schuin vanuit het voorziene gebouw richting het DCMR-gebouw wordt gekeken. Rechtstreekse inkijk en zicht op de ruimten van het DCMR-gebouw zijn niet mogelijk vanwege de hoek waaronder gekeken wordt. Daarom is geen sprake van een evidente privaatrechtelijke belemmering die in de weg staat aan de uitvoering van het bestemmingsplan.

Slot

Een mooie uitspraak in het bestemmingsplanrecht, met op diverse onderwerpen een relevante leidraad voor hoe het wel/niet moet. De terughoudende toetsing door de Afdeling op het onderwerp windhinder zal een opsteker zijn voor ontwikkelaars. De indringendere toetsing van alternatieve voorstellen zal meer zorgen baren; een aangedragen alternatief dient namelijk beredeneerd te worden afgewezen (in plaats van enkel te volstaan met het onderbouwen van de ruimtelijke aanvaardbaarheid van het initiatief), en dat zal niet altijd even eenvoudig zijn. De vernietiging van dit bestemmingsplan betekent vertraging voor het behalen van de landelijke en regionale doelstellingen op woningbouw. De raad van de gemeente Schiedam ziet de kritiek van de Afdeling vooral als een mogelijkheid om bepaalde onvolkomenheden te herstellen: "De gemeente is verheugd dat de Raad van State in zijn uitspraak aangeeft dat woningbouw op Schieveste door kan gaan." Om vertragingen te voorkomen, worden de aanpassingen op zeer korte termijn voorgelegd aan de gemeenteraad, zo staat in de verklaring. Het glas is halfvol aan de Schie. Vragen over bestemmingsplannen, woningbouw of ruimtelijke ordening? Neem contact op met onze specialist Harald Wiersema van het team Vastgoed & Overheid.