Afdeling: afkapgrens van 25 km voor stikstof is aan­vaard­baar

Op 5 april 2023 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (‘Afdeling’) een tussenuitspraak in de ViA15-zaak gedaan. In deze uitspraak geeft de Afdeling een oordeel over de rekenafstand van 25 km in AERIUS voor de berekening van stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden en over het gebruik van het rekenmodel SRM2+ voor depositieberekeningen voor wegverkeer. De Afdeling komt tot de conclusie dat de 25 km grens aanvaardbaar is. In dit artikel gaan we dieper in op de uitspraak.

Waar gaat de zaak over?

Deze zaak gaat over het tracébesluit A15/A12 Ressen-Oudbroeken (ViA15) van de minister van Infrastructuur en Waterstaat. Het ViA15-wegenproject bestaat met name uit het verbreden van delen van de A12 en A15 en het doortrekken van de A15 vanaf knooppunt Ressen tot de nieuwe aansluiting op de A12 tussen Duiven en Zevenaar.

Tussenuitspraak 20 januari 2021

De tussenuitspraak van 5 april 2023 is een vervolg op de tussenuitspraak van 20 januari 2021 van de Afdeling. In de tussenuitspraak van 20 januari 2021 overwoog de Afdeling met name dat de rekenafstand van 5 km die is toegepast bij de stikstofberekening van het wegenproject ViA15 niet toereikend is gemotiveerd. Die rekenafstand zit in het rekenmodel SRM2+ dat binnen AERIUS Calculator alleen voor wegverkeer wordt gebruikt. Voor andere emissiebronnen rekent AERIUS Calculator met het rekenmodel OPS dat geen rekenafstand kent. Na de tussenuitspraak van 20 januari 2021 heeft het kabinet besloten voor wegverkeer en alle andere stikstofemissiebronnen een rekenafstand van 25 km aan te houden. De minister heeft de stikstofberekeningen in deze zaak uitgevoerd met de rekenmodellen SRM2+ (tot 5 km) en OPS (5-25 km). De rekenafstand en het gebruik van het rekenmodel SRM2+ worden door verschillende appellanten in deze zaak aan de orde gesteld. De rekenafstand van 25 km is voor het eerst gebruikt voor het gewijzigde tracébesluit voor de ViA15 in september 2021. De rekenafstand van 25 km is vanaf 20 januari 2022 ook geïmplementeerd in AERIUS Calculator 2021. Dat is het rekenmodel dat bij tracébesluiten en natuurvergunningen voor projecten die stikstofdepositie kunnen veroorzaken moet en bij bestemmingsplannen kan worden gebruikt. Een oordeel over de aanvaardbaarheid van zowel het rekenmodel als de rekenafstand is daarom niet alleen voor deze zaak, maar voor veel projecten van groot belang.

25 km grens aanvaardbaar

De Afdeling komt tot de conclusie dat de minister de rekenafstand van 25 km mocht toepassen. Allereerst stelt de Afdeling vast dat elk model een begrenzing heeft waarbuiten geen wetenschappelijke betrouwbare uitspraken meer kunnen worden gedaan. Volgens de Afdeling heeft de minister, aan de hand van verschillende wetenschappelijke rapporten, deugdelijk gemotiveerd dat 25 km de grens is waarbinnen met het rekenmodel OPS wetenschappelijk betrouwbare uitspraken kunnen worden gedaan over de depositie van een individuele bron. De Afdeling concludeert verder dat de minister aan de hand van de rapporten kon concluderen dat een berekende depositiebijdrage van een project op een detailniveau van een hectare op meer dan 25 km van de emissiebron niet meer redelijkerwijs toerekenbaar is aan het project. De toepassing van een rekenafstand die gebaseerd is op de beste wetenschappelijke kennis ter zake acht de Afdeling niet in strijd met artikel 6, derde lid, van de Habitatrichtlijn. Ook het rekenmodel SRM2+ wordt door de Afdeling toelaatbaar geacht.

Stikstofdepositie buiten 25 km grens

Ten slotte bespreekt de Afdeling wat de toepassing van de 25 km grens betekent voor de beoordeling van de gevolgen van deposities die buiten de rekenafstand plaatsvinden. De Afdeling concludeert dat deze deposities onderdeel zijn van de totale depositie in Nederland. De overheid is verantwoordelijk voor het treffen van instandhoudings- of passende maatregelen voor het behoud of het voorkomen van verslechtering van de kwaliteit van habitattypen en leefgebieden van soorten als gevolg van de totale deposities. Dat zijn verplichtingen die voortvloeien uit artikel 6, eerste en tweede lid, van de Habitatrichtlijn. Kortom, de deposities buiten 25 km worden door de rekenafstand niet betrokken in een voortoets of een passende beoordeling van een plan of project en worden ook niet op een andere wijze bij de verlening van een toestemming voor een plan of project betrokken.

Conclusie

De 25 km grens in de AERIUS-calculator acht de Afdeling aanvaardbaar. Dit betekent dat deze uitspraak geen gevolgen heeft voor berekeningen van andere plannen of projecten verricht op basis van de (wettelijk verplichte) AERIUS-calculator. Dat is na meerdere verstrekkende uitspraken van de Afdeling in het stikstofdossier, en daaropvolgende aanpassingen van de AERIUS-calculator, een lichtpuntje voor veel betrokkenen. Heeft u vragen over dit artikel? Neemt u dan contact op met Solange Drieshen of Ko Hamelink.