NVWA niet aansprakelijk voor fipronilcrisis

NVWA niet aansprakelijk voor fipronilcrisis Weet u nog dat u twee jaar geleden voor de schappen in de supermarkt stond en dacht: waar zijn al die eieren toch gebleven? Eind juli 2017 waarschuwde de NVWA om eieren met bepaalde codes niet te eten omdat hierin een te hoog gehalte fipronil zat. Honderden pluimveebedrijven zijn geblokkeerd. Miljoenen eieren en kippen zijn vernietigd. In oktober 2017 was de directe schade voor de gehele eierketen al zo’n 65 tot 75 miljoen euro. Fipronil Bloedluis is in de pluimveesector een groot probleem: het zuigt bloed uit de kippen en leidt tot verminderde eierproductie en het verhoogt kans op ziekten. Met fipronil (een pesticide) kan bloedluis worden bestreden maar dat is in Nederland niet toegestaan omdat een te hoog gehalte fipronil in eieren en kippenvlees schadelijk kan zijn voor de volksgezondheid. Twee Nederlandse bedrijven, Chickfriend en Chickclean, zijn in 2016 en 2017 door ongeveer 250 pluimveehouders ingeschakeld om stallen te reinigen ter bestrijding van bloedluis. ChickFriend en ChickClean gebruikten hierbij het verboden middel fipronil. Signalen in november 2016 Al in november 2016 ontving de NVWA signalen dat Chickfriend en Chickclean het verboden middel fiproniel gebruikten. LTO Nederland en 124 pluimveehouders vinden dat Chickfriend en Chickclean toen al stilgelegd hadden moeten worden. Daarnaast vinden zij dat de NVWA de pluimveehouderijsector op dat moment had moeten waarschuwen dat mogelijk fipronil in omloop was. Door dat niet te doen, zijn pluimveehouders vanaf november 2016 met Chickfriend en Chickclean in zee gegaan, met alle schadelijke gevolgen van dien. Geen toezichtsfalen De rechtbank oordeelt dat de NVWA geen nalatig toezicht kan worden verweten. De NVWA komt als toezichthouder beleids- en beoordelingsvrijheid toe, hetgeen een terughoudende toetsing door de rechter meebrengt. De rechtbank merkt in dit verband op dat de primaire verantwoordelijkheid voor de voedselveiligheid bij de pluimveehouders zelf ligt. De rechtbank oordeelt dat de NVWA er in redelijkheid voor heeft gekozen om naar aanleiding van de meldingen in 2016 de strafrechtelijke weg te volgen en dus niet onmiddellijk bestuursrechtelijk op te treden. De NVWA mocht er destijds namelijk van uitgaan dat er nog een acuut gevaar voor de volksgezondheid viel te verwachten. Met de strafrechtelijke weg (en de daarbij benodigde bevoegdheden van de IOD, zoals taps en observaties) kon het hele netwerk in beeld worden gebracht. Dit strafrechtelijk onderzoek zou worden doorkruist indien bestuursrechtelijke bevoegdheden zouden worden ingezet, omdat Chickfriend en Chickclean dan op de hoogte zouden worden gebracht van het onderzoek en bewijs zouden kunnen vernietigen. Dit gevaar heeft zich volgens de rechtbank ook verwezenlijkt, omdat tijdens een inspectie bij Chickfriend en Chickclean begin juli 2017 geen fipronil is aangetroffen nadat een Belgisch bedrijf Chickfriend en Chickclean aansprakelijk had gesteld. Uit de in beslag genomen administratie bleek welke bedrijven Chickfriend en Chickclean hadden behandeld. Bij veel van die bedrijven werd fipronil aangetroffen. Ook bij een latere inspectie bij Chickfriend en Chickclean zijn resten van fipronil op apparatuur aangetroffen. Geen waarschuwingsplicht Op de NVWA rustte vóór eind juli 2017 ook geen waarschuwingsplicht. Dit zou het strafrechtelijk onderzoek in de weg hebben gezeten. Bovendien mag de NVWA bedrijven als Chickfriend en Chickclean niet in diskrediet brengen alvorens er bewijs voorhanden is dat zij strafbare feiten begaan. Het venijn zit zoals gebruikelijk in de staart van het vonnis. De pluimveehouders hadden zelf kunnen en moeten controleren of op het etiket een toelatingsnummer stond. Als dit er niet op stond, had dit de pluimveehouders te denken moeten geven. Daarnaast hadden zij moeten nagaan of Chickfriend en Chickclean gecertificeerd waren om bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Dit was namelijk niet het geval. Onder deze omstandigheden kunnen pluimveehouders de NVWA niet tegenwerpen dat er niet is gewaarschuwd. De volledige uitspraak is te vinden via deze link: ECLI:NL:RBDHA:2019:6810. Neem voor meer informatie contact op met Jack van Beers.