Disciplinaire maatregelen in het onderwijs: de verschillende soorten (1/3)

Het onderwijs vormt een bijzondere tak van sport binnen het arbeidsrecht. Zo ook voor wat betreft de disciplinaire maatregelen. In een drieluik zullen wij ingaan op de disciplinaire maatregelen uit de diverse onderwijs-cao’s en alles wat daarbij. In deel 1 bespreken we de diverse soorten disciplinaire maatregelen en de procedurele eisen. Deel 2 zal verder inzoomen op de schorsing. In deel 3 behandelen we de beroepsprocedure bij de Commissie van Beroep. In dit eerste deel zullen wij ingaan op de disciplinaire maatregelen die diverse onderwijscao’s kennen en welke procedurele eisen deze cao’s daaraan stellen. We gaan daarbij in op het PO, VO, MBO en HBO. De schorsing laten we in dit deel buiten beschouwing. Aan de schorsing worden de nodige aanvullende én afwijkende vereisten gesteld, zodat wij daar deel 2 van dit drieluik specifiek aan zullen wijden. Gemene deler binnen de onderwijscao’s is dat een disciplinaire maatregel pas kan worden opgelegd wanneer de werknemer zich schuldig heeft gemaakt aan plichtsverzuim. Alle onderwijscao’s geven dezelfde betekenis aan plichtsverzuim: het overtreden van de voor de werknemer geldende voorschriften, het niet nakomen van voor hem geldende verplichtingen of het doen of nalaten van datgene dat de werknemer bij een goede uitoefening van zijn functie behoort na te laten of te doen. Van belang is ook dat de disciplinaire maatregel, althans het besluit daartoe, wordt ondertekend door de bevoegde. In de praktijk gaat dit regelmatig mis, waardoor de disciplinaire maatregel rechtsgeldigheid mist. Welke disciplinaire maatregelen kunnen worden opgelegd en welke procedures daarvoor gelden, verschilt per cao.

CAO PO

De CAO PO kent naast de schorsing enkel de schriftelijke berisping. Wanneer de onderwijsinstelling een schriftelijke berisping wil opleggen, moet het voorgenomen besluit per aangetekende brief aan de werknemer ter kennis worden gebracht. De werknemer heeft dan drie weken de tijd om zijn zienswijze op de voorgenomen berisping mondeling dan wel schriftelijk kenbaar te maken. De werknemer mag zich daarbij laten bijstaan door een raadsman of -vrouw. Zo spoedig mogelijk na het door de werknemer gevoerde verweer dient de onderwijsinstelling het schriftelijke besluit, wederom per aangetekende brief, aan de werknemer kenbaar te maken.

CAO VO

Ook de CAO VO kent naast de schorsing de schriftelijke berisping als disciplinaire maatregel. Daarnaast kent de CAO VO nog de inhouding bezoldiging als disciplinaire maatregel. Deze inhouding is wel gemaximeerd tot ten hoogste 50% van het maandsalaris van de werknemer. Eventueel kan er ook een inhoudingsregeling met de werknemer worden overeengekomen. De procedurele voorwaarden die de CAO VO stelt aan het opleggen van de schriftelijke berisping en inhouding bezoldiging zijn gelijk aan die van de CAO PO, zowel qua vormvereisten als qua termijnen.

CAO MBO

De CAO MBO benoemt de volgende disciplinaire maatregelen: schriftelijke berisping, schorsing, overplaatsing en ontslag. Hoewel ontslag in de CAO PO en de CAO VO niet expliciet genoemd wordt, geldt deze natuurlijk in het algemeen – en dus ook binnen het PO en VO – als disciplinaire maatregel. De CAO MBO kent dus niet de inhouding bezoldiging, maar wel de overplaatsing als maatregel. Dit kan aan de orde zijn wanneer het plichtsverzuim heeft geleid tot of onderdeel is van een conflictsituatie, waarbij overplaatsing noodzakelijk is om tot werkbare verhoudingen te komen. Welke procedurele voorwaarden stelt de CAO MBO aan de disciplinaire maatregelen? Voordat de onderwijsinstelling een besluit neemt tot het opleggen van een disciplinaire maatregel, deelt zij per aangetekende brief óf tegen ontvangstbewijs overhandigde brief haar voornemen en de redenen daarvoor aan de werknemer mee. Als de werknemer zich wil verweren tegen het voorgenomen besluit, moet hij dat binnen 14 dagen laten weten. Het verweer zelf moet binnen 28 dagen plaatsvinden en dit kan zowel mondeling als schriftelijk worden gevoerd. De werknemer mag zich hierbij laten bijstaan, maar hoeft dit niet net als bij de CAO VO en PO per se een raadsman of -vrouw te zijn. Zo spoedig mogelijk na het verweer deelt de onderwijsinstelling het schriftelijke besluit, wederom per aangetekende brief of tegen ontvangstbewijs overhandigde brief, aan de werknemer mee.

CAO HBO

Ook de CAO HBO kent naast de schorsing de schriftelijke berisping en de overplaatsing als disciplinaire maatregelen. De procedurele eisen die de CAO HBO aan de disciplinaire maatregelen stelt, wijken net iets af van die van de CAO MBO. Bij een voornemen tot het opleggen van een disciplinaire maatregel moet de onderwijsinstelling dit voornemen schriftelijk en met redenen omkleed aan de werknemer kenbaar maken. Het hoeft dus niet per se per aangetekende brief. De werknemer heeft dan, net als bij de CAO PO en VO, drie weken de tijd om zich te verweren tegen de voorgenomen disciplinaire maatregel. Uiterlijk binnen 14 dagen na het gevoerde verweer dient de onderwijsinstelling het definitieve besluit schriftelijk en gemotiveerd aan de werknemer kenbaar te maken. De verschillende onderwijscao’s bevatten niet alleen verschillende soorten disciplinaire maatregelen, maar stellen hieraan ook andere procedurele eisen. Een foutje ligt al snel op de loer waardoor een disciplinaire maatregel mogelijk niet rechtsgeldig is. Een goede toepassing van de cao is dan ook essentieel. Wij kunnen u daarbij helpen. Heeft u vragen over disciplinaire maatregelen of andere arbeidsrechtelijke zaken binnen het onderwijs? Neemt u dan contact op met de collega’s van team Onderwijs, Joost Schunselaar of Fons Smid.