Wzd en Wvggz

Wzd en Wvggz: de begrippen locatie en accommodatie nader geduid

Op 1 januari 2020 is het zo ver: dan treden de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet verplichte ggz (Wvggz) in werking. Deze wetten vervangen de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz). De Wzd wat betreft de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking  of psychogeriatrische zorg en de Wvggz wat betreft geestelijke gezondheidszorg.

De Wvggz en de Wzd maken het mogelijk om onvrijwillige zorg[1] ook buiten intramurale (Bopz-)instellingen toe te passen. Bijvoorbeeld bij de betrokkene thuis of in kleinschalige woonvormen. Dit wordt ambulante onvrijwillige zorg genoemd. Om onderscheid te maken tussen intramuraal en ambulant worden in de Wvggz en de Wzd de begrippen ‘accommodatie’ en ‘locatie’ gebruikt.

Deze begrippen riepen echter in het veld veel vragen op. Want wat is nu precies het verschil tussen deze begrippen? En wat zijn de gevolgen van dit onderscheid voor de zorgaanbieders (van ggz-instellingen tot algemene ziekenhuizen, kleinschalige wooninitiatieven en thuiszorginstellingen) die de wetten moeten gaan uitvoeren? Met de op 31 oktober 2019 gepubliceerde notitie ‘De betekenis van locatie en accommodatie binnen de Wzd en Wvggz’ wil het Ministerie van VWS deze vragen wegnemen en de begrippen verduidelijken.[2]

Met het begrip locatie wordt gedoeld op alle vestiging(en) van een zorgaanbieder, voor zover deze eigendom zijn van of gehuurd worden door de zorgaanbieder. Hieronder vallen niet alleen de locaties van zorgaanbieders waar cliënten kunnen wonen, maar ook bijvoorbeeld dagbestedingscentra en zorgboerderijen. Een vestiging kan tegelijkertijd een locatie en een accommodatie[3] zijn. Kort gezegd is een accommodatie namelijk een locatie van een zorgaanbieder waar cliënten gedwongen kunnen worden opgenomen.[4]

Zorgaanbieders moeten iedere locatie waar onvrijwillige zorg wordt of kan worden verleend registreren in een openbaar locatieregister. Deze verplichting geldt zowel voor locaties die tegelijkertijd een accommodatie zijn als voor locaties die dat niet zijn. Voor zover een locatie ook een accommodatie is moet de zorgaanbieder dat bij de registratie wel aangeven, zodat de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) weet dat daar niet alleen gedwongen zorg kan worden verleend maar dat daar cliënten ook gedwongen kunnen worden opgenomen.

Naast een toelichting op de begrippen locatie en accommodatie bevat de op 31 oktober gepubliceerde notitie van het ministerie ook een schema waarin wordt aangegeven welke woonzorgvormen gekwalificeerd kunnen worden als accommodatie. Het gaat dan bijvoorbeeld om algemene psychiatrische ziekenhuizen, verslavingsklinieken, verpleeghuizen, instellingen voor verstandelijk gehandicaptenzorg en ggz-klinieken, als daar cliënten op grond van de Wzd of Wvggz gedwongen kunnen worden opgenomen. Uit het schema blijkt verder dat thuiszorgorganisaties zich als locatie van waaruit onvrijwillige zorg kan worden verleend in het openbare locatieregister moeten registreren. Voor algemene ziekenhuizen geldt dat zij zich als accommodatie dienen te registreren als zij bijvoorbeeld beschikken over een PAAZ, PUK of MPU waar gedwongen opnames in het kader van de Wvggz of Wzd gefaciliteerd kunnen worden. Algemene ziekenhuizen die niet over dergelijke afdelingen beschikken kunnen wel als locatie als bedoeld in de Wzd en Wvggz kwalificeren. Binnen deze locaties kan immers onvrijwillige zorg aan cliënten die binnen het toepassingsbereik van de Wvggz en Wzd[5] vallen worden verleend.

Het ministerie heeft aangegeven bezig te zijn met het opzetten van het nieuwe locatieregister voor de Wvggz en de Wzd. Verder volgt, aldus het ministerie, later meer informatie over het registeren van locaties in de ambulante setting en wordt nog een praktische handleiding voor het aanmelden in het nieuwe register gepubliceerd.

Wilt u meer weten of heeft u vragen? Neemt u dan contact op met Sofie Steen, Coen Verberne of Jacqueline de Vries.

[1] In de Wvggz wordt voor gedwongen zorg de term ‘verplichte zorg’ gebruikt. Waar ‘onvrijwillige zorg’ staat moet voor de Wvggz ‘verplichte zorg’ worden gelezen.

[2] https://www.dwangindezorg.nl/documenten/publicaties/implementatie/wzd/diversen/notitie-vws—de-betekenis-van-locatie-en-accommodatie-binnen-de-wzd-en-wvggz.

[3] Een accommodatie wordt in beide wetten gedefinieerd als ‘een bouwkundige voorziening of een deel van een bouwkundige voorziening met het daarbij behorende terrein van een zorgaanbieder waar zorg wordt verleend’.

[4] Op grond van de Wzd kunnen cliënten ook niet-vrijwillig worden opgenomen. Daarmee wordt de opname in geval van ‘geen bereidheid, geen bezwaar’ op grond van een besluit van het CIZ bedoeld.

[5] De Wzd bevat hiervoor in artikel 8 en artikel 14 zelfs specifieke schakelbepalingen,