Uw product wordt nagemaakt! Wat nu?

Stel, het product waar u zo trots op bent en waar u de nodige tijd, energie en ontwikkelingskosten in heeft gestoken, ligt ineens in de winkels van uw grootste concurrent. En dit ook nog eens voor de helft van de prijs. Uw product wordt nagemaakt. Wat nu? In dit artikel worden de belangrijkste (intellectuele eigendoms)rechten besproken, waarmee u namaak kunt bestrijden.

Het modellenrecht

Ten eerste kunt u een nagemaakt product mogelijk bestrijden via het modellenrecht. De vormgeving van een product kan namelijk worden geregistreerd als een ‘modelrecht’. Hiervoor is het in beginsel van belang dat u daadwerkelijk een ‘modelrecht’ heeft aangevraagd. Er bestaat geen modelrecht dat enkel voor Nederland kan worden aangevraagd. Wel is het mogelijk een Benelux- of een Europees modelrecht (geldig in de Europese Unie) aan te vragen.

Voorbeeld van een tekening uit een geregistreerd model voor een thermometer.

Een modelrecht kan worden aangevraagd wanneer het product waarvoor bescherming wordt gezocht ‘nieuw’ is en over een ‘eigen karakter’ beschikt. Dit houdt kortgezegd in dat een model een andere algemene indruk moet wekken dan oudere modellen.

Wanneer er vervolgens een modelrecht is verkregen, kan met dit modelrecht worden opgetreden tegen producten die dezelfde indruk wekken als het model, zoals afgebeeld in het modelrecht. Zo oordeelde de rechtbank Den Haag onlangs dat de hieronder afgebeelde barbecuestandaard dezelfde indruk wekt als het (oudere) modelrecht van de wederpartij:

Tot slot nog relevant om te vermelden is dat er binnen de Europese Unie ook een modelrecht bestaat waarvoor geen registratie nodig is: het niet-geregistreerde Gemeenschapsmodel. Dit modelrecht, dat drie jaar geldig is, ontstaat vanzelf wanneer een product binnen de Europese Unie voor het eerst op de markt wordt gebracht en daarnaast nieuw is en over een eigen karakter beschikt.

Met een niet-geregistreerd Gemeenschapsmodel kunt u concurrenten verbieden dit model zonder uw toestemming te gebruiken. Wel moet er duidelijk sprake zijn van namaak. Dit is een hogere drempel dan de drempel die geldt voor een geregistreerd modelrecht.

Het auteursrecht

Ten tweede kunt u een nagemaakt product mogelijk bestrijden via het auteursrecht. Op de vormgeving van een product kan namelijk auteursrecht rusten. Dit auteursrecht ontstaat automatisch en er is dus geen registratie voor nodig.

Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen, is het wel van belang dat het product een “eigen intellectuele schepping” vormt. Dit houdt in dat het product niet gekopieerd is van andere producten, en dat er bij het ontwerpen “creatieve keuzes” zijn gemaakt. Dit is een vrij lage drempel, waardoor gezegd kan worden dat nagenoeg iedere creatieve prestatie auteursrechtelijk beschermd is.

Wanneer u houder bent van het auteursrecht op uw product, heeft u het exclusieve recht om dit product openbaar te maken en te verveelvoudigen. Dit houdt in dat u kunt optreden tegen elke openbaarmaking (bijvoorbeeld het te koop aan bieden in een winkel of online) en elke verveelvoudiging (elke kopie) van uw product.

Ook kunt u met het auteursrecht optreden tegen producten die zodanig lijken op uw product, dat de totaalindrukken van beide producten gelijk zijn. Een recent voorbeeld uit de jurisprudentie waarin de rechter oordeelde dat de totaalindrukken van beide producten gelijk waren, ging om twee designstoelen.

De Rechtbank was van oordeel dat de stoel rechts, dezelfde totaalindruk wekte als de stoel links. Er was dan ook sprake van auteursrechtinbreuk.

Het merkenrecht

Ten derde kan ook het merkenrecht van pas komen bij het bestrijden van namaakproducten. Voor een merkrecht is registratie nodig. Net als voor het modellenrecht geldt voor het merkenrecht dat het niet mogelijk is een Nederlands merkrecht aan te vragen. Wel is het mogelijk een Benelux- of een Europees (geldig in de Europese Unie) merkrecht aan te vragen.

Met een merkrecht kunt u optreden tegen een namaakproduct wanneer op het betreffende namaakproduct ook uw merk staat afgebeeld, of een teken dat hier in grote mate op lijkt. Zo zou Lacoste kunnen optreden, wanneer een concurrent onderstaande parfum zou verkopen. Dit omdat het merk van Lacoste hierop staat afgebeeld.

Ook met het merkenrecht worden opgetreden tegen namaakproducten, wanneer u een ‘vormmerk’ heeft. Een vormmerk is een merk voor (enkel) de vorm van een product. Een vormmerk verkrijg je niet eenvoudig. Er kan pas een vormmerk worden verkregen, wanneer de gemiddelde consument bij het zien van de vorm meteen een link legt tussen deze vorm en de merkhouder. Deze link zal door consumenten pas worden gelegd na intensief gebruik van de vorm. Een bekend voorbeeld van een vormmerk is de wokkel van Lays.

Slaafse nabootsing

Wanneer uw product niet (langer) wordt beschermd door een intellectueel eigendomsrecht, geldt dat het nabootsen van uw product in principe is toegestaan. Wat niet is toegestaan, is het zogenaamd ‘slaafs nabootsen’ van uw product. Van slaafse nabootsing is sprake, wanneer de nabootser niet alles heeft gedaan wat redelijkerwijs mogelijk is om, zonder afbreuk te doen aan de deugdelijkheid of bruikbaarheid van zijn product, te voorkomen dat er gevaar voor nodeloze verwarring ontstaat.Wanneer de nabootser geen andere vormgevingsopties had bij het ontwerpen van zijn product, is er geen sprake van ‘nodeloze’ verwarring; hij kon immers niet anders. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de vorm van een schroef.

Verder geldt dat de eigenaar van een product enkel een beroep kan doen op slaafse nabootsing, wanneer het originele product een ‘eigen gezicht’ op de (Nederlandse) markt heeft. Van een eigen gezicht is sprake, wanneer de uiterlijke verschijningsvorm van het product zich onderscheidt van andere, soortgelijke producten op de markt. Er moet dus worden gekeken of er veel producten zijn die lijken op uw product. Wanneer dit niet het geval is, zal dus sprake zijn van een eigen gezicht op de markt. U kunt in dat geval optreden tegen een product dat later op dezelfde markt wordt gebracht, en er nodeloze verwarring ontstaat. Zo werd onlangs nog geoordeeld dat de tiny-house genaamd Eco-One een slaafse nabootsing vormde van de tiny-house genaamd Heijmans ONE:

Heijmans ONE vs. Eco One

Afsluitende opmerking

Zoals u zult begrijpen, wordt elk van de hierboven genoemde rechtsgebieden slechts zeer beknopt behandeld. Daarnaast geldt dat niet in elke situatie een beroep kan worden gedaan op alle (intellectuele eigendoms)rechten zoals in dit artikel genoemd. Indien u daadwerkelijk te maken krijgt met een concurrent die uw product namaakt, bespreek ik graag de juridische mogelijkheden.

Heeft u vragen of wilt u een afspraak maken?