Op 22 februari 2015 was het de jaarlijkse Europese ‘Dag van het slachtoffer’. Een mooi moment om stil te staan bij een selectie van de resultaten van het afgelopen jaar en bij enkele huidige ontwikkelingen. In 2013 heeft de Staatssecretaris zijn visie op slachtofferbeleid gepresenteerd:
‘Recht doen aan slachtoffers’, met daarin de vijf doelen voor het slachtofferbeleid:
- erkenning voor slachtoffers;
- stevige rechtspositie;
- bescherming;
- ondersteuning;
- schadevergoeding/herstel.
Alle initiatieven ter versterking van de positie van en verbetering van de voorzieningen voor slachtoffers staan in het teken van deze doelen.
Positie van slachtoffer afgelopen jaren sterk verbeterd
De positie van slachtoffers is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Dat blijkt uit de beleidsdoorlichting 2007-2013. De afgelopen vijf jaar is zelfs meer gerealiseerd dan op basis van de vorige doorlichting was voorgenomen. Zo hebben slachtoffers meer rechten gekregen binnen het strafproces en maken steeds meer slachtoffers gebruik van slachtofferhulp. De afgelopen jaren is er meer geld beschikbaar gekomen voor slachtofferzorg.
Conservatoir beslag
Sinds 2014 is het mogelijk om beslag te laten leggen op tegoeden en goederen van verdachten om zeker te stellen dat er geld is voor het betalen van een schadevergoeding aan het slachtoffer. Dit is al 120 keer gebeurd.
Speciale slachtofferadvocaten
Sinds 1 juli geldt dat gratis rechtsbijstand voor slachtoffers alleen door gespecialiseerde advocaten kan worden geleverd. Om dit mogelijk te maken is er een speciale opleiding tot slachtofferadvocaat gekomen. Slachtofferhulp Nederland heeft de doorverwijzing naar slachtofferadvocaten verbeterd.
Pilots herstelbemiddeling
In vijf pilots zijn verschillende vormen van herstelbemiddeling tussen slachtoffers en daders uitgeprobeerd. De eerste ervaringen van betrokkenen zijn positief. Op basis van WODC-onderzoek zal in 2015 worden beslist hoe het structurele aanbod van herstelbemiddeling eruit komt te zien.
All-in bedragen Schadefonds Geweldsmisdrijven
Nabestaanden en slachtoffers van geweldsmisdrijven die daardoor ernstige schade hebben opgelopen en die hun schade (nog) niet op de dader hebben kunnen verhalen, kunnen een tegemoetkoming krijgen van het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Sinds oktober 2014 hoeven ze niet meer met bonnetjes aan te tonen wat voor schade ze hebben gehad, maar krijgen ze afhankelijk van de ernst van hun letsel een vooraf bepaald bedrag.
Slachtoffers en de ZSM-aanpak
Bij een snelle afdoening van minder ernstige zaken bestaat het risico dat de belangen van slachtoffers te weinig worden meegewogen, waardoor het slachtoffer bijvoorbeeld geen kans krijgt om een schadeclaim in te dienen. Om dit te voorkomen werken medewerkers van Slachtofferhulp Nederland mee met de ZSM-aanpak. Zij nemen contact op met het slachtoffer en helpen de eventuele schade te bepalen. Sinds januari 2015 kan Slachtofferhulp Nederland hiervoor extra medewerkers aantrekken. Hierdoor kunnen ze meer dan 100.000 slachtoffers per jaar benaderen.
Slachtoffers en verlof gedetineerden
Sinds januari 2014 kan een tbs’er pas met verlof als eerst is uitgezocht met welke belangen van het slachtoffer rekening gehouden moet worden. Bij de te nemen beslissing over het verlof wordt de visie van het slachtoffer meegewogen. Deze aanpak wordt nu ook uitgeprobeerd bij mensen die in de gevangenis zitten voor een levensdelict.
Europees beschermingsbevel
Op 1 maart 2015 zal de richtlijn voor een Europees beschermingsbevel van kracht worden. De richtlijn regelt de bescherming van slachtoffers door beschermingsmaatregelen (zoals contactverboden) die zijn opgelegd in de ene lidstaat ook in de andere lidstaat te laten gelden.
Wetsvoorstellen
- Op 13 november 2014 is een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer om het spreekrecht voor slachtoffers uit te breiden. Zij kunnen dan ook zeggen wat ze bijvoorbeeld vinden van de schuld van de verdachte en wat de straf zou moeten worden. Tot nu toe mogen slachtoffers zich alleen uitlaten over wat het misdrijf voor hen persoonlijk betekent.
- In dit wetsvoorstel is ook voorzien in een uitbreiding van de werking van het Schadefonds Geweldsmisdrijven naar nabestaanden bij dood door schuld bij verkeersmisdrijven.
- Op 15 november 2014 is een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer om veroordeelden een bijdrage te laten betalen voor (onder meer) de kosten voor slachtofferzorg. Met de opbrengst van deze bijdrage kan de dienstverlening aan slachtoffers en nabestaanden verder worden verbeterd.
- 2015 staat verder in het teken van de EU-richtlijn minimumnormen voor de rechten, de ondersteuning en bescherming van slachtoffers, die op 16 november 2015 geïmplementeerd moet zijn. Nederland voldoet al aan veel van deze minimumnormen, maar de richtlijn betekent toch een verdere versterking van de positie van slachtoffers. Een belangrijk nieuw punt is dat slachtoffers worden beoordeeld op kwetsbaarheid, opdat zo nodig maatregelen kunnen worden getroffen om hen extra bescherming te bieden.
Dit artikel is ook opgenomen in
Opmaat Letselschade. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marloes Hulstein, +31 40 23 80 682.
bron: Rijksoverheid.nl 
