Koffie-aanbesteding

Koffie-aanbesteding: niet biologisch? Herbeoordeling door nieuwe commissie leidt tot gunning aan de oorspronkelijke nummer twee

Door het massale thuiswerken van de afgelopen maanden wordt er uiteraard veel minder koffie gedronken op de werkvloer, zo ook bij de overheid. Koffie moet (desondanks) worden aanbesteed. Het Europese drempelbedrag van € 214.000 voor decentrale overheden en publiekrechtelijke instellingen wordt al snel overschreden, zeker omdat in de regel een meerjarig contract wordt aanbesteed en de opdrachtwaarde moet worden geraamd op basis van de gehele looptijd van het contract, inclusief eventuele verlengingsopties.

Aanbesteding Erasmus MC

Begin dit jaar, kort voor de uitbraak van het coronavirus, publiceerde het Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam (Erasmus MC) een Europese openbare aanbestedingsprocedure ten behoeve van de ‘dienstverlening warme dranken’. Doel van de aanbesteding is om een contract te sluiten met één partij voor de duur van twee jaar voor a) het leveren, installeren, onderhouden en schoonmaken van de drankautomaten en b) het leveren van alle benodigde ingrediënten voor de warme en koude dranken voor alle automaten. In het Programma van Eisen is met betrekking tot het gunningscriterium ‘Maatschappelijk Verantwoord Inkopen’ (MVI) vermeld dat het MVI-plan van de inschrijvers wordt beoordeeld op:

1. a) CO2 footprint automaten
2. b) biologische producten. Voor (samengestelde) producten voor de directe consumptie (melkpoeder, suiker, e.d.) en ingrediënten geldt dat ze zoveel mogelijk biologisch geproduceerd moeten zijn. Naarmate het deel van het assortiment dat aan deze eisen voldoet groter is wordt dit deel van de inschrijving hoger gewaardeerd. De inschrijver wordt gevraagd documentatie over te legen waarmee wordt aangetoond dat zijn assortiment biologisch is
3. c) bijdrage aan een gezonde medewerker in het ziekenhuis
4. d) hergebruik van de biobased beker.

Oorspronkelijke beoordeling inschrijving Nestlé

Nestlé scoorde op het gunningscriterium MVI het maximum aantal punten (20) o.a. omdat zij biologische koffie en biologische bekers had aangeboden: “De aangeboden (samengestelde) producten voor de directe consumptie en ingrediënten zijn zoveel mogelijk biologisch geproduceerd. Binnen de budgettaire ruimte, kiezen wij voor biologische koffie en biologische bekers. Dit heeft meer impact op uw duurzaamheid dan ‘van alles een beetje duurzaam’ te kiezen. 90% van de CO2-voetafdruk door (samengestelde) producten ontstaat door koffie en bekers. Van deze beide biologische producten beschikken wij over een certificaat die voor het Erasmus MC in de bijlage van de inschrijving is toegevoegd.”

Blendtest na voorlopige gunningsbeslissing: waarom geen biologische koffie?

Na de voorlopige gunningsbeslissing is Nestlé onderworpen aan de zogenaamde blendtest. Tijdens de blendtest zou een gebruikersgroep van het Erasmus MC de definitieve blend kiezen. De koffie die tijdens de blendtest was gebruikt door Nestlé, bleek niet biologisch te zijn. De projectgroep gaf aan Nestlé te kennen dat in de inschrijving is aangegeven dat 90% van het assortiment biologisch kan worden aangeboden. De projectgroep heeft gevraagd of een nieuwe test kon worden uitgevoerd, dit keer mét de biologische koffie. Nestlé gaf aan dat dit niet mogelijk was omdat de koffiemachine dan anders afgesteld moest worden.

Direct na de blendtest heeft Nestlé een mail gestuurd naar Erasmus MC, waarin onder andere werd aangegeven wat zij heeft bedoeld in de inschrijving met de zin ‘90% van de CO2-voetafdruk door (samengestelde) producten ontstaat door koffie en bekers’. Daarmee bedoelde Nestlé dat 90% van de CO2-voetafdruk van een consumptie uit een warme dranken voorziening ontstaat door de koffie en de bekers en dus niet dat bijna alle koffie biologisch gecertificeerd is naast een ander keurmerk.

Intrekking voorlopige gunningsbeslissing en gunning aan Van Zelst na herbeoordeling

Erasmus MC heeft de voorlopige gunningsbeslissing ingetrokken omdat zij de inschrijving van Nestlé verkeerd had gelezen. Bij de beoordeling van het gunningscriterium MVI was de beoordelingscommissie er namelijk van uitgegaan dat 90% van het aangeboden assortiment biologisch was. De oorspronkelijke beoordelingscommissie was van mening dat achteraf bezien niet het maximum aantal punten (20) maar ‘slechts’ 10 punten toegekend hadden moeten worden. Vervolgens heeft een nieuwe beoordelingscommissie de door de Nestlé en Van Zelst anoniem ingediende MVI-plannen beoordeeld. Van Zelst kreeg 20 punten, Nestlé 10. De opdracht werd alsnog gegund aan Van Zelst.

Oordeel van de Haagse voorzieningenrechter

Nestlé en Erasmus MC stonden op 19 oktober jl. voor de Voorzieningenrechter van de Rechtbank Den Haag. Op 6 november jl. wees de voorzieningenrechter vonnis.[1] Het meest principiële verweer van Nestlé was dat de oorspronkelijke beoordelingscommissie haar MVI-plan niet verkeerd had begrepen. De voorzieningenrechter volgt dit betoog niet: uit de oorspronkelijke gunningsbeslissing kan worden afgeleid dat dit wel het geval is. Erasmus MC heeft Nestlé daarin immers verzocht om toe te lichten c.q. te onderbouwen dat de producten, ‘zoals u heeft aangeboden’, biologisch zijn. De wijze waarop de oorspronkelijke beoordelingscommissie dit verzoek heeft geformuleerd, geeft er naar het oordeel van de voorzieningenrechter blijk van dat zij het MVI-plan van Nestlé aldus heeft begrepen dat (vrijwel) uitsluitend biologische producten door Nestlé werden aangeboden.

De nieuwe gunningsbeslissing blijft in stand. De komende twee jaar koffie en andere warme dranken van Van Zelst, al zal de consumptie wel wat achterblijven ten opzichte van de afgelopen jaren. Misschien krijgt het thuisbezorgen van koffie nog wel ooit een plekje in aanbestedingen.

Commentaar

De voorzieningenrechter komt mijns inziens terecht tot de conclusie dat herbeoordeling op het gunningscriterium MVI geboden was, omdat het MVI-plan van Nestlé verkeerd was begrepen. Het uitgangspunt is dat een herbeoordeling plaats moet vinden door een nieuwe beoordelingscommissie, uit oogpunt van onpartijdigheid en onafhankelijkheid.[2] Gelet daarop had het meer in de rede gelegen dat direct een nieuwe beoordelingscommissie was samengesteld om de MVI-plannen van Nestlé en Van Zelst te beoordelen, zonder eerst door de oorspronkelijke beoordelingscommissie te laten vaststellen dat Nestlé niet 20 maar 10 punten toegekend had gekregen bij een juiste lezing van haar MVI-plan. Dit zou mijns inziens juist en direct door een nieuwe beoordelingscommissie moeten worden beoordeeld.

[1] Vzngr. Rechtbank Den Haag 6 november 2020, ECLI:NL:RBDHA:2020:11245.

[2] Zie bijv. Vzngr. Rechtbank Den Haag 23 januari 2019, ECLI:NL:RBDHA:2019:544, r.o. 5.8, Vzngr. Rechtbank Rotterdam 6 juli 2020, ECLI:NL:RBROT:2020:6518, r.o. 4.13 en Vzngr. Rechtbank Den Haag 19 juni 2012, ECLI:NL:RBDHA:2012:BW9894, r.o. 3.14.