Invoering Governancecode Zorg

Invoering nieuwe Zorgbrede Governancecode 2017

Met de invoering van de Governancecode Zorg dient de zorgorganisatie inhoudelijk aan de code te voldoen maar ook de cultuur te veranderen. Van de medezeggenschapsorganen zal naast samenspraak ook tegenspraak gevraagd worden. Dit vraagt om goede afstemming omdat dit nieuw is bij het organiseren van de governance.

Sinds 1 januari 2017 is de nieuwe Zorgbrede Governancecode van kracht. Het doel van de code is om goede zorg te waarborgen en de maatschappelijke doelstellingen van de zorginstelling te helpen realiseren. De code legt daarbij het accent op normatief gedrag en geeft een referentiekader om op terug te vallen in lastige situaties. Daarbij is het ook de bedoeling dat in een open cultuur het functioneren van bestuurders en toezichthouders kritisch wordt gevolgd.

Een zorginstelling dient zich volgens de code aan de zeven governanceprincipes te houden. Waar sprake is van min of meer open normen heeft een zorginstelling de vrijheid deze normen op een passende wijze uit te werken, zonder afbreuk te doen aan de hiervoor genoemde principes.

Over de gemaakte keuzes legt de zorginstelling verantwoording af onder het motto “pas toe en leg uit”. Soms is bij toepassing juist uitleg nodig (pas toe en leg uit). Soms kan afwijking niet aan de orde zijn (pas toe!). Dit nieuwe beginsel moet ertoe leiden dat de bedoeling en de dialoog weer centraal komen te staan.

Aanpak

Invoering van de code is niet altijd makkelijk of voor de hand liggend. Systematisch moeten alle betrokken partijen een visie ontwikkelen op het optimaal functioneren van bestuur en toezicht en hoe belanghebbenden daarop invloed kunnen uitoefenen. De medezeggenschapsorganen, zoals de cliëntenraad, ondernemingsraad, verpleegkundige adviesraad of de medische staf dienen vroegtijdig op de hoogte te zijn van hun veranderde rol binnen de governance. Van hen zal naast samenspraak ook tegenspraak worden gevraagd. Dit vraagt om een intensieve communicatie tussen bestuur en medezeggenschapsorganen. Dit kan door de gevraagde samen- entegenspraak als onderwerp te agenderen, onderling te bespreken en de gevoerde discussies goed vast te leggen. Het bestuur zal een duidelijk signaal moeten geven dat zij hier voor open staan. Bij het voorbereiden van besluiten zal het bestuur de medezeggenschapsorganen uitdrukkelijk moeten vragen de tegenspraak echt inhoud te geven.

Cliëntenraden

Naast de Raad van Bestuur en Raad van Toezicht is de invoering van de Governancecode Zorg ook voor cliëntenraden ingrijpend. Zij zullen zich uitdrukkelijker met de governance bezig moeten houden en zullen worden uitgenodigd een meer kritische rol te gaan spelen.

Naast de nieuwe Governancecode Zorg komt dit ook tot uitdrukking in de nieuwe Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz). Daarin worden niet alleen de adviesbevoegdheden uitgebreid, maar ook een groot aantal instemmingsrechten aan cliëntenraden toegekend. Daarnaast staan er wetswijzigingen op stapel waarbij cliëntenraden van alle zorginstellingen wettelijk een enquêterecht krijgen. In enquêteprocedures bij de Ondernemingskamer worden de maatregelen en toepassingen uit de Governancecode Zorg gebruikt als toetsnorm bij het onderzoek naar wanbeleid.

Deze taakverzwaring betekent dat cliëntenraden meer tijd nodig zullen hebben en meer zullen moeten professionaliseren of zich moeten laten ondersteunen om hun nieuwe rol waar te kunnen maken.

Invoering niet vrijblijvend

De invoering van de Governancecode Zorg is niet vrijblijvend. Belanghebbenden zoals de ondernemingsraad en cliëntenraden hebben de mogelijkheid de concrete toepassing van codebepalingen bij een zorginstelling te laten toetsen door hiervoor ingestelde Governancecommissie Gezondheidszorg. Aanvullend kan deze commissie gevraagd en ongevraagd adviseren over de toepassing van de Governancecode Zorg. Daarbij is het de verwachting dat de uitspraken van de Governancecommissie Gezondheidszorg in juridische procedures zwaar zullen meewegen bij het oordeel van de rechter.

Daarnaast hebben het Ministerie van Volksgezondheid en Sport en de Inspectie voor de Gezondheidszorg de mogelijkheid op grond van artikel 28 Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) bestuurlijke aanwijzingen te geven en een last onder dwangsom op te leggen bij schending van normen uit de Governancecode Zorg.

De meeste zorginstellingen zijn inmiddels gestart met de invoering van de Governancecode Zorg. De verwachting is dat het nog de nodige afstemming en gewenning zal kosten om de reflectie en het open gesprek mogelijk te maken.

Graag helpen wij u hiermee op basis van onze ervaring met de Governancecode Zorg.