Fusies van ziekenhuizen melden

ACM: herziene werkwijze en verscherpte aandacht voor risico’s in verband met de beperking van de mededinging door fusies van ziekenhuizen

De Autoriteit Consument en Markt (‘ACM’) heeft in 2017 uit haar onderzoeken de conclusies getrokken dat na fusies van ziekenhuizen prijzen van behandelingen vaak waren gestegen en er geen aantoonbare kwaliteitsvoordelen voor de verzekerden waren.

De ACM heeft in verband met deze onderzoeksresultaten een nieuwe werkwijze vastgesteld voor het melden van fusies van ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (ZBC’s), oftewel: zorginstellingen die medisch specialistische zorg verlenen (hierna gezamenlijk aan te duiden als: ‘zorginstellingen’). De nieuwe werkwijze is gepubliceerd op 28 december 2018.[1]

Deze nieuwe werkwijze heeft tot gevolg dat fuserende zorginstellingen meer gedetailleerde informatie zullen moeten aanleveren indien zij fusievoornemens hebben en de fusie conform de Mededingingswet voorafgaand aan het tot stand komen van de fusie moet worden aangemeld bij de ACM voor een verklaring van geen bezwaar respectievelijk een vergunning.

Wat houdt de nieuwe werkwijze in?

De nieuwe werkwijze houdt in dat de zorginstellingen met het voornemen te fuseren meer informatie zullen moeten verstrekken op grond waarvan:

• de ACM de relevante productmarkten beter kan analyseren;
• kan bezien of de aanwezigheid van voldoende concurrentie gewaarborgd blijft;
• of de fusie geen gevaar oplevert voor de toegankelijkheid en betaalbaarheid van goede zorg voor de verzekerden, en
• geen rem vormt op innovatie.

Het patiëntbelang staat voorop. Per patiëntengroep zal de zorginstelling concreet moeten aangeven welke keuzemogelijkheden er resteren voor de verzekerde, zodat de ACM de gevolgen van de fusie beter kan inschatten. De ACM verkrijgt een beter inzicht in de verschillen die in het zorgaanbod bestaan en de mededingingsrisico’s doordat de zorgvraag van de patiënt centraal wordt gesteld. Behandelingen worden ingedeeld naar patiëntengroepen, zorgvragen met een soortgelijk karakter behoren tot dezelfde patiëntgroep en dezelfde productmarkt. Concreet zal iedere zorginstelling, die wenst te fuseren, vijf concurrenten moeten opgeven die dezelfde patiëntgroep bedienen. Het betreft dan concurrenten die zorg verlenen voor dezelfde patiëntgroep, die dus uitwisselbaar is.

De ACM is zoals reeds aangegeven gekomen tot het opstellen van deze nieuwe werkwijze in verband met geconstateerde prijsstijgingen voor behandelingen die gefuseerde zorginstellingen zijn gaan hanteren en het ontbreken van aantoonbare kwaliteitsvoordelen bij deze fusies. De ACM heeft ook geconstateerd dat zorginstellingen zich steeds meer specialiseren en een keuze maken voor een bepaald zorgprofiel. Onderscheid wordt gemaakt tussen het topzorgsegment (specialistisch) en het basiszorgsegment. Er is sprake van basiszorg als 20 algemene ziekenhuizen in Nederland die zorg bieden.

De ACM merkt op dat ook bij het aangaan van samenwerkingen tussen de zorginstellingen de ziekenhuizen zelf in het kader van het zogenaamd self assessment moeten toetsen of er voldoende keuze overblijft aan de hand van deze zelfde werkwijze.

Consequenties voor de ziekenhuizen en ZBC’s met fusieplannen

De herziene werkwijze van de ACM betekent meer voorbereidend werk voor de zorginstellingen met het voornemen te fuseren, in verband met een te doorlopen aanmeldingstraject bij de ACM. Per patiëntgroep en/of zorgvraag zullen concreet vijf concurrenten in kaart moeten worden gebracht en zal de productmarkt in verband met de leidende zorgvraag moeten worden geanalyseerd. Daaruit moet dan duidelijk blijken dat er voldoende concurrentiemogelijkheden resteren, zodat de zorgverzekeraars en verzekerden voor inkoop van zorgverlening voldoende alternatieven hebben binnen de relevante geografische productenmarkt. Deze toets moeten de zorginstellingen zelf uitvoeren bij het aangaan van samenwerkingen.

Wilt u gaan samenwerken in de zorg? En heeft u daarover vragen? Neemt u dan contact op met mr. Ferry Weelen of mr. Jacqueline de Vries

[1] Zie daarvoor onder andere <https://www.acm.nl/nl/publicaties/fuserende-zorginstellingen-moeten-zorg-gedetailleerder-kaart-brengen>.