Fusie zorginstellingen

Autoriteit Consument & Markt: fusie zorginstellingen onder strikte voorwaarden goedgekeurd

Ouderenzorginstelling Omring geldt als grootste ouderenzorginstelling in de gemeente Den Helder. Na Omring is Vrijwaard in Den Helder de grootste ouderenzorginstelling. Vrijwaard kampt met financiële problemen. Omring wenst Vrijwaard over te nemen. Zulks vanwege het eigen ondernemersbelang en ook mede ingegeven vanuit de belangen van het zorgpersoneel en de continuïteit van ouderenzorg. De ACM voorziet echter gebrek aan keuzevrijheid bij de ouderen en daardoor een belemmering van de mededinging in de markt van de somatische en psychogeriatrische verpleeghuiszorg en de markt van de WMO gefinancierde dagactiviteiten. Hierna wordt kort ingegaan op de bezwaren van de ACM en de voorwaarden-remedie – die aan de vergunning zijn gesteld. Afgesloten wordt met een conclusie.

Analyse en bezwaren van de ACM

De ACM bakent de markt voor somatische en psychogeriatrische verpleeghuiszorg af als de gemeente Den Helder en knoopt daarbij aan bij eerdere marktafbakeningen voor deze vorm van zorg. Deze zorgmarkt is beperkt tot de gemeente waarin de fuserende zorgverleners zijn gevestigd. Door de zorginstellingen aangedragen argumenten om deze markt ruimer af te bakenen – inclusief Schagen – worden afgewezen. Door de voorgenomen fusie komen 9 van de 12 zorglocaties in het bezit van Omring. De keuzevrijheid komt in het gedrang. De markt voor WMO gefinancierde dagactiviteiten wordt ook afgebakend tot de gemeente Den Helder en ook daarbij knoopte de ACM aan bij eerdere marktafbakeningen voor deze vorm van zorg. Deze zorg maakt het voor gemeenten mogelijk om maatwerkvoorzieningen te leveren voor de (oudere) ingezetenen. Er is overlap tussen Omring en Vrijwaard en er blijft ook hier onvoldoende keuzevrijheid over voor deze vorm van zorg, gericht op ouderen. Er blijft voor Omring na de fusie onvoldoende concurrentie over om Omring te prikkelen tot innovatieve, doelmatige, betaalbare, kwalitatief hoogwaardige dienstverlening over te gaan in deze twee zorgmarkten.

Omring en Vrijwaard stellen dan ook een structurele remedie voor ter oplossing van de door de ACM gesignaleerde ernstige beperkingen van de mededinging. Zij stellen voor, dat drie zorglocaties van Vrijwaard niet worden overgenomen door Omring, maar worden overgedragen aan een andere zorginstelling, die nog een zeer geringe rol van betekenis vervult op beide onderscheiden zorgmarkten. De ACM legt zulks voor aan het zorgkantoor. Het zorgkantoor kan vanuit de vraagzijde onvoldoende op kwaliteit sturen. Met het oog op de belangen van het personeel van Vrijwaard, de continuïteit van de zorg voor de ouderen, is de ACM onder voorwaarden bereid de voorgenomen fusie goed te keuren. Daarbij moeten dan drie zorglocaties binnen een periode van zes maanden overgedragen worden aan de derde zorginstelling, waarbij een onafhankelijk deskundige – goed te keuren door de ACM – wordt aangesteld om te controleren of de voorwaarde is vervuld. Ook is een voorwaarde dat gedurende die periode van zes maanden de drie af te stoten zorglocaties draaiende worden gehouden, waarbij Omring zich gedurende vijf jaren moet onthouden van het actief werven van medewerkers of cliënten die onderdeel zijn van die af te stoten locaties en van het verwerven van een economisch belang daarin of het uitoefenen van invloed op die zorglocaties. Gedurende één jaar mogen medewerkers van die 3 zorglocaties niet in dienst worden genomen door Omring. Indien aan deze voorwaarden is voldaan, is volgens de ACM het behoud van keuzevrijheid gegarandeerd en blijft de cliënt verzekerd van kwalitatief hoogwaardige, betaalbare, doelmatige ouderenzorg.

Uit eerdere beschikkingen van de ACM blijkt, dat de ACM niet enthousiast is over het accepteren van gedragsremedies, indien door een voorgenomen fusie een machtspositie lijkt te worden versterkt en de mededinging ernstig in gevaar komt. Zulk een gedragsremedie is bijvoorbeeld het afspreken van een prijsplafond. De ACM is eerder genegen om structurele remedies te accepteren, zoals het afstoten van zorglocaties aan een concurrent, waardoor de keuzevrijheid wordt gegarandeerd.

De voorwaarden als geaccepteerd door de ACM zijn concreet, uitvoerbaar en verifieerbaar. Door de beschikking wordt een gewogen oordeel verkregen waarbij gelaveerd wordt tussen het zorgen voor de continuïteit van de ouderenzorg en aandacht voor de belangen van het personeel (argumenten voor de concentratie) en het behoud van keuzevrijheid (argument tegen de concentratie), terwijl het argument om goedkeuring aan de fusie te onthouden – ernstige belemmeringen voor de mededinging – wordt opgeheven door de transparante, structurele voorwaarden aan de concentratie te verbinden.

Meer vragen over mededinging, kartelverboden, ACM-trajecten bij fusies?