Boomverzorgende ambtenaar mag niet bijklussen binnen eigen gemeente

Als ambtenaar mag je niet zomaar nevenwerkzaamheden verrichten. Maar het lukraak verbieden van nevenwerkzaamheden is ook niet toegestaan. Zowel de Ambtenarenwet als het Burgerlijk Wetboek stelt eisen aan een dergelijk verbod. Een recente uitspraak van de rechtbank Noord-Holland laat zien dat er letterlijk grenzen kunnen worden gesteld aan een bijklussende ambtenaar.

 De zaak in het kort

De werknemer in kwestie is al bijna 25 jaar werkzaam als boomverzorger bij de gemeente Zaanstad. Naast zijn dienstverband klust hij als zelfstandige boomverzorger bij voor bedrijven en particulieren buiten de gemeente Zaanstad waar hij onder meer snoeiwerkzaamheden verricht en het groen in de tuinen verzorgt. De werknemer heeft hier ook toestemming voor gekregen van de gemeente Zaanstad, waarbij sinds 2017 wel schriftelijk is vastgelegd dat hij deze werkzaamheden als zzp’er niet binnen de gemeente Zaanstad mag uitvoeren. De werknemer, die op enig moment blijkbaar zijn bijklusterritorium wil uitbreiden tot de eigen gemeente, vraagt de kantonrechter om te bepalen dat dit nevenwerkzaamhedenbeding nietig en ongeldig is.

Twee toetsingskaders

De kantonrechter krijgt te maken met diverse beoordelingskaders. Zo is in artikel 8 lid 1 sub a Ambtenarenwet bepaald dat het de ambtenaar niet is toegestaan nevenwerkzaamheden te verrichten waardoor de goede vervulling van de functie of de goede functionering van de openbare dienst, voor zover deze in verband staat met de functievervulling, niet in redelijkheid zou zijn verzekerd. Een nevenwerkzaamhedenbeding valt echter ook onder artikel 7:653a BW, op 1 augustus 2022 ingevoerd op grond van de Richtlijn transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden. Dat geldt ook voor het nevenwerkzaamhedenbeding van de ambtenaar, nu deze sinds 1 januari 2020 ‘genormaliseerd’ is. Artikel 7:653a BW bepaalt dat een nevenwerkzaamhedenbeding nietig is, tenzij het beding kan worden gerechtvaardigd op grond van een objectieve rechtvaardigingsgrond. Hoewel de uitgangspunten van de twee wettelijke bepalingen dus anders zijn, komt het in de kern neer op hetzelfde: er moet een gerechtvaardigde reden, of beter gezegd: een objectieve rechtvaardigingsgrond, zijn om de ambtenaar nevenwerkzaamheden te verbieden.

Objectieve rechtvaardigingsgrond boomverzorging

De vraag is of de gemeente Zaanstad een objectieve rechtvaardigingsgrond heeft om de werknemer te verbieden binnen de eigen gemeente als boomverzorger nevenwerkzaamheden te verrichten. De kantonrechter beantwoordt die vraag bevestigend. De gemeente Zaanstad heeft er volgens de kantonrechter terecht op gewezen dat door de werknemer toe te staan als zzp’er binnen de eigen gemeentegrenzen werkzaamheden te laten verrichten die hij ook in loondienst voor de gemeente verricht, de integriteit van overheidsdiensten in de verdrukking komt. De integriteit van overheidsdiensten is in de Richtlijn transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden alsmede in de wetsgeschiedenis van artikel 7:653a BW specifiek als objectieve rechtvaardigingsgrond genoemd. Daar komt volgens de kantonrechter nog bij dat de maatschappelijke ontwikkelingen meebrengen dat steeds hogere eisen worden gesteld aan integriteit en het voorkomen van (schijn van) belangenverstrengeling, met name bij overheidsinstellingen. Kortom: de kantonrechter oordeelt dat de gemeente Zaanstad het haar werknemer mag verbieden om binnen de eigen gemeentegrenzen als zelfstandige boomverzorger bij te klussen. Zo zie je maar, soms is het gras bij de buren toch echt groener.