Verzekeraar verhaalt schade op eigen verzekerde wegens rijden onder invloed

De bestuurder van een auto krijgt ’s nachts een eenzijdig ongeluk, want botst met een snelheid tussen de 50 en 80 km/u, in de stad tegen de vangrail van de tegengestelde rijstrook. De passagier in de auto komt daarbij om het leven. Vastgesteld wordt dat de bestuurder te veel alcohol had genuttigd (meer dan de wettelijk toelaatbare grens van 0,5 promille). De verzekeraar van de auto, keert schadevergoeding uit aan de nabestaanden en verhaalt die op de bestuurder. In de polisvoorwaarden is namelijk bepaald dat schade verhaald mag worden als “de bestuurder zoveel alcohol heeft gedronken dat het eigenlijk niet mogelijk was om het motorvoertuig op een juiste manier te besturen, of het alcoholniveau in de adem en/of het bloed van de bestuurder hoger was dan wettelijk toegestaan.”

De bestuurder meent dat de verzekeraar zich niet kan beroepen op de ‘alcoholclausule’ omdat niet vaststaat dat ondanks alcoholgebruik, hij eigenlijk niet meer in staat zou zijn geweest de auto op de juiste manier te besturen. Aan de bepaling dat ook verhaald mag worden wanneer het alcoholniveau hoger is dan wettelijk toegestaan, moet geen zelfstandige betekenis worden toegekend. Volgens de bestuurder is de bepaling bovendien onredelijk, want het ongeluk was gebeurd omdat de auto kampte met een plotseling technisch defect (gebroken stuurstang).

Het gerechtshof volgt deze redenering niet. Het hof legt volgens de geldende maatstaven de verzekeringsvoorwaarden uit en concludeert dat in de alcoholclausule twee aparte situaties zijn beschreven waarin verhaal mogelijk is. Zodat het feit dat meer alcohol dan wettelijk was toegestaan, was gedronken (volgens het hof is aannemelijk dat voor de beginnend bestuurder de limiet viervoudig was overschreden) op zich voldoende is om verhaal te mogen nemen. Het hof vindt daarom ook niet van belang dat de bestuurder een alternatieve oorzaak voor het ongeluk benoemt. Want de polisvoorwaarde verlangt namelijk niet dat verhaal alleen mag worden genomen als door het alcoholgebruik boven de wettelijke limiet, een ongeval is veroorzaakt. Een dergelijke regel is ook niet onredelijk, aldus het hof. Want om te beoordelen of het beroep op de polisvoorwaarde naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn, moet eerst bewezen worden dát de auto kampte met een technisch gebrek en daardoor het ongeval is veroorzaakt. De bestuurder beschikte over een deskundigenbericht waarin is toegelicht dat het technische gebrek tot het ongeval kan hebben geleid. Maar, benadrukt het hof, als er te veel alcohol in het spel is geweest, moeten aan de onderbouwing van een alternatieve oorzaak hoge eisen worden gesteld. En zelfs afgezien daarvan, toont de bestuurder de alternatieve oorzaak niet aan, omdat de auto zwaar beschadigd was ten tijde van het onderzoek (na het ongeluk). Het technisch defect kan dus ook door het ongeval zijn veroorzaakt en zou overigens niet uit de toon vallen bij het schadebeeld van de auto.

Omdat de bestuurder als consument in de zin van de Europese Richtlijn over oneerlijke (contracts)bedingen wordt beschouwd, beoordeelt het hof ambtshalve of de ‘alcoholclausule’ als oneerlijk beding moet worden gekwalificeerd. De polisvoorwaarde doorstaat die toets. “Het hof ziet niet in dat en waarom de clausule het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen ten nadele van de consument aanzienlijk zou verstoren. In de clausule staat duidelijk en begrijpelijk dat

(verzekeraar) de schade mag verhalen op de verzekeringnemer als de bestuurder meer alcohol in het bloed of de adem heeft dan wettelijk mag. Het had (bestuurder) bij het sluiten van de overeenkomst dan ook redelijkerwijs duidelijk moeten zijn dat de door (verzekeraar) uitgekeerde schade op hem verhaald zou worden indien hij als bestuurder een ongeval zou veroorzaken onder de in de clausule genoemde omstandigheden. Dat (bestuurder) die schade dan zelf zou moeten dragen is ook begrijpelijk omdat het een feit van algemene bekendheid is dat het rijden onder invloed van alcohol de kans op het veroorzaken van ongelukken aanzienlijk verhoogt. Rijden onder invloed is niet voor niets verboden.”

Rijden onder invloed is sowieso af te raden, maar al helemaal als de wettelijk toegestane limiet wordt overschreden. Gebeurt dat toch, dan mag een verzekeraar bedingen dat de schade verhaald mag worden op de eigen verzekerde die onder te veel invloed reed. Daar is niets oneerlijks aan. Onredelijk is het evenmin, tenzij, om te beginnen, aan de hoge eisen wordt voldaan om te onderbouwen dat desondanks een andere oorzaak de schade heeft bijgebracht. Alvast: stel dat dit lukt, dan is daarna nog niet gezegd dat alcohol als medeoorzaak uit beeld verdwijnt: “omdat het een feit van algemene bekendheid is dat het rijden onder invloed van alcohol de kans op het veroorzaken van ongelukken aanzienlijk verhoogt. Rijden onder invloed is niet voor niets verboden.”

Vragen of meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met Barend Stroetinga.