Nieuws
Shaken baby syndroom
Gepubliceerd op 22 mei 2018
Shaken baby syndroom en de opzetclausule
Een autistische vader die zijn baby door elkaar schudt… met shaken baby syndroom tot gevolg. Valt dit onder de opzetclausule van de aansprakelijkheidsverzekering? De Hoge Raad deed een opmerkelijke en verstrekkende uitspraak.
De feiten
Een vader schudt zijn baby meerdere malen met kracht door elkaar. In het Academisch Ziekenhuis Maastricht worden dezelfde dag bloedingen geconstateerd in de hersenen, het zogenaamde shaken baby syndroom. De vader had een aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren afgesloten. In de aansprakelijkheidsverzekering was een opzetclausule opgenomen. Deze luidde:
“Niet gedekt is de aansprakelijkheid van een verzekerde voor schade veroorzaakt door en/of voortvloeiende uit zijn/haar opzettelijk en tegen een persoon of zaak gericht wederrechtelijk handelen of nalaten.”
De vader is hierom veroordeeld voor het veroorzaken van zwaar lichamelijke letsel door schuld (art. 308 Sr). In het kader van die strafzaak is een forensisch psychologisch onderzoek verricht. Dit onderzoek wees uit dat de vader leed aan het Syndroom van Asperger. Het hof acht opzet op de zwaardere misdrijven poging tot doodslag en zware mishandeling overigens niet bewezen.
De moeder eist als wettelijk vertegenwoordiger van de baby een verklaring dat de vader onrechtmatig heeft gehandeld en schadevergoeding moet betalen. Zij spreekt ook de aansprakelijkheidsverzekeraar van de vader aan, die op grond van art. 7:954 BW verplicht is de verzekeringsuitkering direct aan de benadeelde uit te keren. Om die laatste vordering gaat het hier.
De verzekeraar verweert zich met een beroep op de opzetclausule in de verzekering. Volgens de rechtbank en het hof gaat dit verweer niet op; zij geven de moeder gelijk.
De opzetclausule volgens de Hoge Raad
De opzetclausule is een standaardclausule opgenomen in het standaardpolismodel AVP 2000. In tegenstelling tot de oude opzetclausule waarin opzet op de schade centraal stond (het concrete letsel of de zaakschade), staat in deze clausule opzet op de gedraging centraal. Omdat de opzetclausule in een groot aantal polissen voorkomt en van groot belang is voor de afwikkeling van schade en hierover in de feitenrechtspraak uiteenlopend wordt, geeft de Hoge Raad hier een belangrijk overzichtsarrest. De Hoge Raad wenst hiermee meer rechtseenheid te brengen.
De Hoge Raad legt uit wanneer de opzetclausule van toepassing is:
“… Uitgangspunt [is] dat sprake moet zijn van een opzettelijke en wederrechtelijke gedraging van de verzekerde die objectief bezien gericht is op het doen ontstaan van letsel of zaakschade, en waarbij het in feite toegebrachte letsel of de zaakschade naar objectieve maatstaven als een te verwachten gevolg van de desbetreffende gedraging kan worden aangemerkt.”
Van belang is ook dat verzekeraars met de opzetclausule maatschappelijk aanvaardbare resultaten willen bereiken, zo blijkt namelijk uit de Toelichting op de AVP 2000 van het Verbond van Verzekeraars. De Hoge Raad komt vervolgens tot een opmerkelijke uitspraak: vanwege bijzondere omstandigheden van het geval kan er aanleiding zijn de opzetclausule buiten toepassing te laten. De grond kan worden gevonden in het vereiste dat het moet gaan om schade “veroorzaakt door en/of voortvloeiende uit” de opzettelijke en onrechtmatige gedraging van de verzekerde.
De Hoge Raad geeft een beoordelingskader om te kijken of van zo’n uitzondering sprake is. Er wegen dan verschillende factoren mee, waaronder:
- De aard van de onrechtmatige gedraging van de verzekerde;
- De omstandigheden waaronder deze is verricht;
- De mate waarin de verzekerde een verwijt van zijn gedrag kan worden gemaakt of andere subjectieve omstandigheden aan zijn zijde;
- De aard en de ernst van de schadelijke gevolgen.
- is er een opzettelijke gedraging die objectief gezien gericht is op het doen ontstaan van letsel of zaakschade?
- En is het feitelijk toegebrachte letsel of de zaakschade naar objectieve maatstaven een te verwachten gevolg van de gedraging?
- De aard van de onrechtmatige gedraging van de verzekerde;
- De omstandigheden waaronder deze is verricht;
- De mate waarin de verzekerde een verwijt van zijn gedrag kan worden gemaakt of andere subjectieve omstandigheden aan zijn zijde;
- De aard en de ernst van de schadelijke gevolgen.
Meld je aan voor onze nieuwsbrief
Geen juridische updates missen? Maak dan een selectie uit de diverse expertises van Holla legal & tax.