Robotisering arbeidsmarkt
Robotisering, digitalisering en de balans tussen flex en vast in de toekomst
Technologische vooruitgang veroorzaakt hersenbrekers bij onze wetgever. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is de man die de arbeidsmarkt moet voorbereiden op de toekomst en de arbeidsmarkt de weg zal moeten wijzen met (bij)passende wet- en regelgeving. Met de platformeconomie als doorlopend ‘hot topic’ en de vele Artificial Intelligence initiatieven, is de wetgever ongewild verplicht na te denken of de wet- en regelgeving die onze arbeidsmarkt beheerst inmiddels achterhaald is of niet.
Robots, vormen ze nu al een bedreiging voor de arbeidsmarkt?
Eerst de robots. Vormen die nu al een bedreiging? Ferdinand Grapperhaus, niet enkel Minister van Justitie en Veiligheid, maar in het verleden ook hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit Maastricht, liet in de media al eens optekenen dat het goed mogelijk is dat we over niet al te lange tijd in een wereld leven waarin alle werknemers robots zijn, met alle gevolgen voor ons arbeidsrecht van dien. Steeds vaker schrijven ook de kranten over robots als collega’s, liefkozend ‘cobots’ genoemd. Zo schrijft het FD op 18 september 2018 over een interview dat zij hebben afgenomen met een robot, werkzaam in de functie van ‘gesprekscoach’.
Eén onvermijdelijk gevolg van de robotisering en digitalisering is dat regelgeving die bedoeld is de werknemer van vlees en bloed te beschermen, zal worden geschrapt. Zover is het echter nog niet. Berichten over het verlies van banen aan robots – en de omvang van dat verlies – zijn hinderlijk tegenstrijdig. Enerzijds schrijven kranten over het verlies van banen waarvan we dachten dat ze nooit zouden verdwijnen (‘Robots maken mensen overbodig’ (Trouw) en ‘Race tegen de robots’ (NRC)), anderzijds over het ‘robotproof’ zijn van banen (‘Bank personeel krijg goedgemutste robot als collega’ (FD)).
Hoe ziet de toekomst eruit?
Hoe de toekomst er ook uit ziet; robots zijn nu nog geen factor van belang. De meest relevante vraag voor de arbeidsmarkt in de huidige tijd is of het huidige wet- en regelgevend kader binnen het arbeidsrecht (met doorwerking naar het fiscale recht) nog wel voldoet voor ‘gewone’ mensen en passend is. De WWZ ligt sinds inwerkingtreding hevig onder vuur en wordt nu aangescherpt met de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab). De Wet DBA kon evenmin op veel steun rekenen. Technologische vooruitgang en digitalisering spelen hierbij een serieuze rol: nog nooit was de hang van werkend Nederland naar flex zo groot en nog nooit was het onderscheid tussen ‘werknemer’ en ‘zelfstandige’ zo onduidelijk. Beiden een direct gevolg van een groeiende digitale wereld. De rechtsprekende macht moet pas op de plaats maken en wachten op Minister Koolmees. Rechters zullen (en mogen) niet naar believen sleutelen om het huidige wet- en regelgevend kader passend te maken: zo bleek in de discussie rondom de vraag of een Deliveroo-fietser een werknemer is of een echte zelfstandige. De Rechtbank Amsterdam koos de zijde van Deliveroo (de fietser is een zelfstandige en dus geen werknemer), maar de rechtbank informeerde Minister Koolmees van Sociale Zaken ‘en passant’ wel om na te denken over de vraag of de platformeconomie zich nog wel verdraagt met de huidige begrippen ‘werknemer’ en ‘zelfstandige’. Wat mij betreft een zeer terechte vraag. Als toeschouwer past slechts de rol af te wachten of Minister Koolmees digitalisering scherp op het netvlies heeft en welke ideeën daarover het schoppen tot wet- en regelgeving.
Neem voor meer informatie contact op met Pieter Bakker.