Onderzoek ACM naar verbetering concurrentie zorgverzekeringsmarkt en roep ACM om kaders voor zelfregulering zorgmarkt

In februari en maart 2016 gaat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in 2 nieuwsberichten in op de Zorgmarkt. Het 1ᵉ nieuwsbericht stelt centraal de vraag of er ruimte is voor het versterken van de concurrentie tussen zorgverzekeraars, het 2ᵉ nieuwsbericht vraagt aandacht voor spanning tussen commerciële belangen en publieke belangen in de zorg, waarin de ACM bij de overheid aandringt op heldere kaders om binnen het complexe zorgveld voor effectieve zelfregulering te kunnen zorg dragen.

Ruimte voor versterken concurrentie zorgverzekeraars

Samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) wordt onderzocht of er mogelijkheden zijn om concurrentie tussen zorgverzekeraars te verbeteren. Uit vooronderzoek van de ACM naar de zorgverzekeringsmarkt blijkt dat er ruimte is voor het versterken van de concurrentie in die markt. Het vervolgonderzoek moet dan leiden tot concrete aanbevelingen om de concurrentie op de zorgverzekeringsmarkt te versterken. Uit de tussenrapportage over concurrentie tussen zorgverzekeraars volgen 3 vragen die centraal staan in het nader onderzoek:

1. Onderscheiden zorgverzekeraars zich voldoende van elkaar zodat er echt iets te kiezen valt?
2. Wordt het nieuwe zorgverzekeraars onnodig moeilijk gemaakt om tot de markt toe te treden?
3. Is het aanbod van zorgverzekeraars te complex om een goede keuze voor een zorgverzekering te maken?

Volgens de ACM blijft er nog steeds ruimte over voor zorgverzekeraars om zich te onderscheiden, hoewel de wet- en regelgeving voor zorg solidariteit garandeert. Zorgverzekeraars kunnen zich onderscheiden in het zorgaanbod en in service naar verzekerden toe. Er is echter weinig variatie in zorgverzekeringspolissen en sedert 2006 zijn er geen nieuwe zorgverzekeraars op de markt bijgekomen. Consumenten stappen onvoldoende over, waarschijnlijk omdat onderscheid tussen polissen niet eenvoudig te doorgronden is. Het doel van het onderzoek van de ACM is te bezien of toetredingstempels geslecht kunnen worden en of het aanbod van zorgverzekeraars duidelijker gemaakt kan worden. Onnodige complexiteit van het productaanbod beperkt de concurrentiedruk. Grote zorgverzekeraars hebben onvoldoende prikkels om zich van elkaar te kunnen onderscheiden. Een concurrentie tussen zorgverzekeraars is van belang daar zij dan een goede en betaalbare verzekering aan de consumenten kunnen aanbieden. De concurrentie tussen zorgverzekeraars is een bepalende factor voor het gezond functioneren van de zorgmarkt.

Het vervolgonderzoek moet in het najaar van 2016 gereed zijn.

Overheid en markt: de gezondheidszorg

De ACM geeft aan dat het overheidsbeleid gericht is op zekerstelling van de publieke belangen in de zorg, waarbij het dan gaat om toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit. De ACM ziet toe op gezonde samenwerking tussen zorginstellingen en biedt ruimte voor samenwerking in het belang van de patiënt. De ACM waakt voor voldoende onderscheid in aanbod, betaalbaarheid van de zorg en kwaliteit van de behandelingen. Indien zelfregulering en marktwerking voorop staan dienen de marktpartijen rekening te houden met de Mededingingswet. Zijn partijen, zoals zorgverzekeraars enerzijds en ziekenhuizen anderzijds het niet eens over te hanteren kwaliteitsnormen, dan zit de ACM in een lastig parket en is het niet goed mogelijk om te bepalen of de voordelen voor de patiënt opwegen tegen mogelijke nadelen – bijvoorbeeld prijsstijging -. De kwaliteitsnormen zijn medisch inhoudelijk en politiek maatschappelijk van aard en betreffen niet door de ACM te objectiveren keuzes. De ACM dient de voordelen te kunnen verifiëren. Kan dat niet, dan zal de ACM een negatief besluit moeten nemen in het belang van de handhaving van de mededinging. Mogelijk is dat maatschappelijk ongewenst en leidt dat niet tot de beste uitkomst voor de patiënt en de verzekerde.

De ACM vindt dan ook dat heldere kaders vanuit de overheid onontbeerlijk zijn om de zelfregulering in de zorgsector te kunnen doen slagen. De overheid dient de kaders waarbinnen de zelfregulering door marktpartijen kan plaatsvinden te schetsen en de ACM kan daarmee de voordelen van de zelfregulering concreet toetsen. Omdat het zorgveld complex en dynamisch is, zal de overheid niet altijd op voorhand heldere kaders mee kunnen geven. De ACM vindt het dan van belang dat de uitkomsten van zelfregulering door de overheid worden getoetst en bekrachtigd. Als voorbeeld verwijst ACM naar het Zorginstituut, dat kwaliteitsstandaarden voor de spoedeisende zorg, in samenspraak met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, heeft geformuleerd. Als de overheid kwaliteitsstandaarden bekrachtigt, kan de ACM bij de beoordeling daarvan uitgaan. Concreet kan zij dan inschatten of de voordelen van de concentratie van zorg opwegen tegen de nadelen voor de patiënt. Dat bevordert een efficiënt en effectief toezicht van de ACM op de gezonde samenwerking in de zorg in het belang van de patiënt en verzekerde.

Conclusie

Volgens de ACM is er ruimte voor versterking van de concurrentie in de zorgverzekeringsmarkt. De mogelijkheden om de concurrentie te verbeteren worden thans onderzocht door de ACM.

Verder roept de ACM op om meer sturing in de vorm van heldere kaders waardoor meer duidelijkheid kan worden verkregen voor samenwerkende zorginstellingen teneinde te kunnen beoordelen of de voordelen van de samenwerking opwegen tegen de nadelen. De ACM doet een dringend beroep op de overheid om deze heldere kaders op te zetten dan wel te bekrachtigen.