Mededinging in de zorg

ACM publiceert Rapport Prijs- en volume-effecten van ziekenhuisfusies

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft onderzoek gedaan naar de prijs- en volume-effecten van ziekenhuisfusies in de periode van 2007-2014. De ACM heeft de effecten onderzocht bij 12 ziekenhuisfusies. In die jaren heeft de ACM, al dan niet onder voorwaarden zoals een prijsplafond, vergunningen verleend voor fusies van ziekenhuizen.

Opmerkelijk is, dat er aan de Zeeuwse ziekenhuizen een vergunning werd verleend, terwijl er daardoor sprake was van een monopoliepositie. Na de onderzoeksperiode heeft de ACM een vergunning geweigerd voor een fusie van ziekenhuizen in Dordrecht en Gorinchem. Eerst wordt ingegaan op de inhoud van de rapportage, daarna komt aan de orde wat de gevolgen van de rapportage zullen zijn voor voorgenomen fusies van ziekenhuizen die een verzoek tot goedkeuring bij de ACM indienen.

De inhoud van de rapportage

De belangrijkste conclusie van de rapportage is, dat de prijzen bij de gefuseerde ziekenhuizen relatief meer lijken te stijgen dan de prijzen bij niet gefuseerde ziekenhuizen, terwijl zulks niet gerechtvaardigd wordt door een betere toegankelijkheid of een hogere kwaliteit van de zorg. Voordelen die met de fusie werden beoogd, zoals een betere bereikbaarheid en betaalbaarheid van de zorg, innovatie van de zorg, komen dan ook niet ten voordele van de patiënt / de verzekerde. Zulks terwijl de prijs stijgt en de keuzevrijheid is gedaald. De zorgkosten stijgen zonder de beoogde verbetering van de kwaliteit van de zorg. Daarmee lijkt dan ook het zorgbelang ondergeschikt te zijn aan het ondernemersbelang van de ziekenhuizen. Ook zijn er aanwijzingen om aan te nemen dat de wachttijden bij de gefuseerde ziekenhuizen zijn verslechterd. De ACM kondigt aan kritischer te gaan staan tegenover fusies van ziekenhuizen. Daarmee lijkt de weigering van de vergunning voor de fusie van het Albert Schweitzer ziekenhuis en de Rivas Zorggroep dan ook geen incident te zijn. De ACM zegt fusies van ziekenhuizen van geval tot geval te blijven beoordelen en zal daarbij strikter beoordelen of de beoogde voordelen, efficiency, innovatie, betere toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg kunnen worden behaald.

Mogelijke opvolgingen

Door het strakkere toezicht van de ACM zal er meer aandacht kunnen uitgaan naar het standpunt van de IGZ. In de fusie van de Zeeuwse ziekenhuizen heeft de IGZ in haar rapportage gesteld, dat voor handhaving van de zorg in Zeeland op een goed niveau de fusie noodzakelijk was. Opmerkelijk is, dat in de rapportage van de ACM aan de orde komt, dat er bij de gefuseerde Zeeuwse ziekenhuizen wel sprake is van een relatieve prijsdaling. Er zal nog meer reliëf toekomen aan de opvattingen van de zorgverzekeraars, die zullen melden of zij het fusieziekenhuis na totstandkoming van de fusie nog wel voldoende kunnen disciplineren en of er voldoende uitwijkmogelijkheden resteren. Daarmee wordt het voor ziekenhuizen die voornemens zijn te fuseren moeilijk gemaakt en wordt de lat hoog gelegd. Structurele remedies zullen daarbij aan de orde zijn en gedragsremedies zoals prijsplafonds zullen niet snel meer voldoende worden geacht. Er moet een betere inschatting kunnen worden gemaakt van het effect van de fusie op de verandering van de marktstructuur. De ACM geeft ook aan dat andere belangen, zoals een betere bestuurbaarheid, geen aandacht krijgen van de ACM, omdat daarvoor geen wettelijke basis aanwezig is. Indien de Wetgever dat aspect van belang acht, zou dat bij de zorgspecifieke fusietoets aan de orde kunnen worden gesteld. Het effect van de rapportage is al direct te merken, nu het Geldropse St. Annaziekenhuis en het Eindhovense Catharina Ziekenhuis van hun fusievoornemens afstand hebben gedaan en het vergunningentraject bij de ACM niet zullen ingaan.

Voor vragen en nadere informatie kunt u zich wenden tot mr. Ferry Weelen en mr. Coen Verberne.