Klok wordt zelden teruggedraaid

Dit artikel is op zaterdag 13 oktober 2012 als gastopinie gepubliceerd in het Brabants Dagblad:
Weer geen uitspraak van de Raad van State over de verbreding van de A2: het Europees Hof is nu aan zet. Wat betekent dat voor de werkzaamheden?

De spanning loopt op bij omwonenden van de A2 in Vught. Als Stichting Overlast A2 Vught hebben zij beroep ingesteld tegen het “Tracébesluit wegverbreding A2 ’s-Hertogenbosch – Eindhoven”. De uitspraak van de Raad van State laat lang op zich wachten. Ondertussen zien zij met lede ogen aan hoe de werkzaamheden gestaag vorderen. Wordt de uitspraak mosterd na de maaltijd?
De angst om ingehaald te worden door de tijd is begrijpelijk. Zo kwam de Stichting A2-Platform Boxtel en Omstreken eerder dit jaar op tegen de kapvergunning die was verleend voor de wegverbreding bij Boxtel. Tijdens de zitting bleek dat de bomen al waren gekapt en er dus niks meer viel tegen te houden. De Raad van State nam niet de moeite om inhoudelijk op de argumenten in te gaan.

Dit komt op veel mensen waarschijnlijk onrechtvaardig over. Om mij heen hoor ik mensen vragen hoe het kan dat de aannemer druk bezig is met asfalteren, terwijl nog onzeker is of de A2 überhaupt mag worden verbreed? Het antwoord is dat de Raad van State dit uitdrukkelijk heeft toegestaan.

De Vughtse Stichting heeft eind 2011 geprobeerd om de werkzaamheden stil te leggen. Direct nadat het Tracébesluit was genomen is er een zogeheten “voorlopige voorziening” aangevraagd. De rechter heeft zich over dit schorsingsverzoek gebogen en een voorlopig oordeel gegeven over alle aangevoerde argumenten. De Stichting wees bijvoorbeeld op de toename van luchtvervuiling en geluidhinder, de verstoring van vleermuizen waarvoor nog geen ontheffing was afgegeven en het gebrekkige onderzoek naar de gevolgen voor omliggende natuurgebieden. Het opwaarderen van de N279 zou volgens de Stichting een beter alternatief zijn.

De rechter heeft bekeken hoe groot de kans is dat deze argumenten uiteindelijk slagen. De conclusie was dat er “geen aanleiding is om er ernstig rekening mee te houden dat het Tracébesluit niet kon worden vastgesteld”. Daarbij is wel opgemerkt dat enkele argumenten die te maken hadden met Europese regelgeving zo complex waren dat daarover pas bij de einduitspraak een oordeel kon worden gegeven. Alle belangen afwegend heeft de rechter geen aanleiding gezien om de werkzaamheden bij voorbaat stil te leggen. Rijkswaterstaat mocht daarom op eigen risico beginnen, wetende dat het Tracébesluit alsnog onderuit kan gaan. Dit is een kosten-batenanalyse waar de rechter zich niet in mengt.

Stel dat de omwonenden gelijk krijgen, zal dat er dan toe leiden dat Rijkswaterstaat wordt gedwongen om het asfalt weer te verwijderen? Die kans is relatief klein. Dat een besluit wordt vernietigd door de Raad van State wil namelijk niet zeggen dat het project definitief niet door kan gaan. Regelmatig kunnen de fouten die zijn gemaakt worden hersteld. Bijvoorbeeld door nader onderzoek te doen en daarmee het besluit beter te motiveren. Ook kan het zijn dat de Raad van State vindt dat er inderdaad nog een ontheffing voor de vleermuizen nodig is. Dat zal dan betekenen dat Rijkswaterstaat alsnog zal moeten zorgen dat deze ontheffing wordt afgegeven. Lukt dat, dan kan het asfalt blijven liggen.

Een vergelijkbare situatie deed zich vorig jaar voor in Arnhem bij werkzaamheden aan het spoor. Rijkswaterstaat had onvoldoende onderzoek gedaan naar trillingen van passerende goederentreinen. Ondanks herhaalde pogingen slaagde Rijkswaterstaat er niet in om naar tevredenheid van de Raad van State te onderbouwen dat de hinder voor omwonenden beperkt zou blijven. Het “Tracébesluit Sporen in Arnhem” ging onderuit en Rijkswaterstaat moest het huiswerk opnieuw doen. De Raad van State trof daarbij direct maatregelen voor de periode die volgde totdat een nieuw besluit zou worden genomen. De werkzaamheden mochten worden voortgezet, maar de geplande snelheidsverhoging voor goederentreinen mocht voorlopig niet doorgaan. Dat zorgde namelijk juist voor de trillingshinder die men wilde voorkomen. Dit is een praktische aanpak van de Raad van State waar beide partijen mee verder kunnen.

Zodra de Raad van State zich negatief uitspreekt over verbreding van de A2 zal het asfalt dus niet meteen worden verwijderd. Het gevolg zal eerder zijn dat de extra rijstroken niet mogen worden gebruikt. In het ergste geval resulteert dit in een nutteloos stuk asfalt, waar de automobilist met afgunst naar zal kijken. Om dat te voorkomen kan er op dat moment beter worden gekeken naar oplossingen voor resterende geluidsproblemen of extra natuurbeschermende maatregelen. Dan kan er mogelijk een nieuw besluit worden genomen dat recht doet aan alle belangen en zijn de werkzaamheden niet voor niets geweest.

Na lang wachten op een uitspraak van de rechter kan de klok zelden helemaal terug worden gedraaid. Is dat onrechtvaardig? Ik breng u de kamsalamander in herinnering die de aanleg van een woonwijk jarenlang tegenhield. Onbegrip alom over dit “vertragende juridisch geneuzel”. Verschillende partijen hebben verschillende belangen en er valt altijd voor beide kanten wat te zeggen. Het is aan de rechter om zorgvuldig af te wegen of er geen onacceptabel nadeel ontstaat door een voortvarende uitvoering van een project en waar mogelijk een praktische oplossing te kiezen.