Mededingingsrecht: Autoriteit Consument & Markt (ACM) legt hoge boetes op voor overtreding kartelverbod en beboet ook feitelijk leidinggevenden

Inleiding

De ACM heeft op 23 maart 2016 een nieuwsbericht gepubliceerd: aan vier Nederlandse ondernemingen met koel- en vrieshuizen zijn boetes opgelegd van bijna € 12,5 miljoen waarbij ook vijf leidinggevenden hoge persoonlijke boetes kregen opgelegd. Stelselmatig werd het kartelverbod overtreden tussen concurrenten.

De relevante markt

De relevante markt wordt door de ACM afgebakend als koel- en vrieshuizen voor vruchtensappen enerzijds en voor visproducten anderzijds. Gelet op de specifieke kenmerken van de producten ligt toetreding van nieuwe concurrenten niet voor de hand. Dat deze markten eng dienen te worden afgebakend houdt verband met de noodzakelijke specialistische kennis, knowhow en voorkeuren van de afnemers. Relevante concurrentiedruk in Nederland of buitenland is niet aanwezig. Er is slechts sprake van een paar grote spelers, gevestigd in de nabijheid van havens.

De afspraken

Enkele ondernemingen hebben in het verleden fusiebesprekingen gevoerd, die niet zijn uitgemond in een fusie. De concurrenten hebben de concurrentiedruk verkleind door afspraken en gedragingen die inbreuk maken op het mededingingsrecht. Zo konden zij hogere tarieven rekenen, verkeerden zij in minder onzekerheid, konden zij hun onderhandelingspositie ten opzichte van de afnemers versterken en kregen zij hogere tarieven. Zij hebben met elkaar informatie uitgewisseld over de in de branche gebruikelijke jaarlijkse tariefsverhogingen, waarvoor percentages worden gehanteerd. Ook hebben zij afspraken gemaakt om elkaars klanten te respecteren en klantentarieven af te stemmen met elkaar. Aanvragen van klanten werden onderling gedeeld, zodat reacties konden worden gecoördineerd en klanten konden worden verdeeld. Offerteprijzen werden afgesproken. Verder werd concurrentiegevoelige informatie uitgewisseld, zoals informatie over klantencontracten, maar ook over bezettingsgraad, opslagcapaciteit, marketing, bedrijfstechnische informatie en overige informatie die niet openbaar is. Dat gebeurde stelselmatig en gedurende lange tijd -2006-2009 -.

Oordeel ACM

De ACM oordeelt dat in de meeste gevallen sprake was van zeer zware overtredingen van het kartelverbod, er zijn verstrekkende horizontale afspraken gemaakt tussen de concurrenten, zijnde de belangrijkste spelers op de markt. Het gaat dan niet alleen om een overtreding van het Nederlandse kartelverbod als neergelegd in de Mededingingswet, maar ook van het Europese kartelverbod. De tussenstaatse handel is belemmerd, gelet op de afwezigheid van concurrentiedruk uit het buitenland. De ACM heeft dan ook hoge boetes opgelegd. De feitelijk leidinggevenden – de directeuren – hebben actief deelgenomen aan de afspraken en opdrachten aan het personeel verstrekt tot uitvoering.

De toekomst

De meeste deelnemers aan de inbreukmakende gedragingen hebben beterschap beloofd voor de toekomst. Bedrijven die bij de haven zijn gelegen werken vaak nauw samen met elkaar voor efficiency, maar zulks kan tot concurrentiebelemmerende afspraken leiden. In dit geval zijn de gemaakte mededingingsbelemmerende afspraken ook daadwerkelijk uitgevoerd. De enigen die van de afspraken profijt hebben gehad zijn de karteldeelnemers. ACM richt zich in 2016 en 2017 met name op de havensector en het transport daaromheen. De ACM wil bereiken dat er meer concurrentie komt en dat de ondernemingen zich bewust worden van risicovol gedrag. De havensector zij gewaarschuwd!