Contracteren en procederen over de Europese grenzen heen – het Haags Forumkeuzeverdrag

Ongeveer een half jaar geleden is het Haags Forumkeuzeverdrag in werking getreden. Wat is de stand van zaken, wat is er veranderd en welke landen vallen hieronder?

Wat regelt het verdrag en wat is het doel?

In 2005 al werd het Haags Forumkeuzeverdrag door de Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht (HCCH) gepresenteerd. Het is het eerste verdrag dat tot doel heeft eenheid te verkrijgen in het wereldwijde landschap van bevoegdheidsregels en regels over de erkenning en tenuitvoerlegging van niet-Europese rechterlijke beslissingen. Op 1 oktober 2015 is het verdrag officieel in werking getreden in alle Europese landen (met uitzondering van Denemarken) en in Mexico. De VS en Singapore hebben het verdrag al ondertekend, maar moeten het nog officieel bekrachtigen (ratificeren). Landen die overwegen zich aan te sluiten bij het verdrag zijn Australië en Hongkong.

Met het verdrag wordt meer zekerheid en voorspelbaarheid gecreëerd voor professionele partijen die in hun commercieel contract een forumkeuzebeding hebben opgenomen. Via een forumkeuzebeding wijzen contractspartijen een bepaald gerecht aan dat bevoegd zal zijn (exclusief) kennis te nemen van mogelijke geschillen die tussen de partijen ontstaan.

Het Haags Forumkeuzeverdrag bepaalt, dat wanneer partijen een bepaald gerecht hebben gekozen, dit gerecht in beginsel de zaak in behandeling dient te nemen. Wanneer een ander dan het gekozen gerecht wordt aangezocht, dient dit gerecht de behandeling van de zaak te weigeren. Tot slot wordt bepaald dat een beslissing van een gerecht uit een verdragstaat, in een andere aangesloten staat moet worden erkend en ten uitvoer moet kunnen worden gelegd. Wanneer eenmaal een keuze voor een gerecht is gemaakt, kunnen partijen hier dus achteraf (in principe) niet op terugkomen.

Voor wie?

Met de inwerkingtreding van het Haags Forumkeuzeverdrag wordt aan professionele partijen een alternatief gegeven voor het Verdrag van New York. Dit verdrag bevat regels over de wereldwijde erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse arbitrale vonnissen. Omdat arbitrage vaak erg duur is en daarom geen gangbare weg voor kleinere professionele partijen, biedt het Haags Forumkeuzeverdrag mogelijkheden voor kleinere ondernemingen die toch internationaal actief zijn. Deze ondernemingen kunnen nu samen met hun contractspartij kiezen voor een overheidsrechter. Bij eventuele onduidelijkheden over de keuze biedt het Haags Forumkeuzeverdrag duidelijkheid. Daarnaast voorziet het verdrag in een regeling met betrekking tot de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen van de gekozen overheidsrechters. Dit biedt ook meer zekerheid, omdat ondernemers er vanuit kunnen gaan dat zij de gegeven beslissing ook eenvoudig en snel zonder veel kosten kunnen afdwingen in het buitenland.

Bepaalde overeenkomsten worden door het verdrag uitgesloten. Wanneer het gaat om overeenkomsten die betrekking hebben op arbeidsrelaties, consumenten, onrechtmatige daad-situaties of alimentatie, kunnen de partijen geen beroep doen op de bepalingen van het verdrag.

Willen contractuele partijen een beroep doen op het verdrag, dan is van belang of deze partijen exclusief een gerecht hebben aangewezen van een staat die partij is bij het verdrag. Het is niet van belang of de betrokken partijen zelf zijn gevestigd in een verdragsluitende staat.

Op Europees niveau

Er wordt verwacht dat de komende jaren nog vele landen zich zullen aansluiten bij het Haags Forumkeuzeverdrag. Voor ondernemingen die gevestigd zijn in de Europese Unie (EU), zal het verdrag meerwaarde bieden, wanneer een overeenkomst wordt gesloten met een professionele partij buiten de EU. Op Europees niveau bestaat er immers al een heel regelgevend raamwerk met betrekking tot de forumkeuze en de erkenning en tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen van Europese rechters. Dit raamwerk is vastgelegd in verschillende Europese Verordeningen en deze binden de lidstaten rechtsreeks.

Hoe een forumkeuzebeding geldig tot stand komt en andere bepalingen over de keuze van het gerecht, zijn vastgelegd in de EEX-Verordening.  Let hierbij op dat de herziening van de EEX-Verordening enkele wijzigingen met zich mee heeft gebracht ten aanzien van het forumkeuzebeding. Deze herziening heeft betrekking op procedures die zijn aangevangen na 10 januari 2015 (EEX-Verordening II, nr. 1215/2012).

De EEX-Verordening bepaalt verder dat de in een lidstaat gegeven beslissingen automatisch worden erkend in de overige lidstaten, zonder dat daarvoor enige vorm van proces is vereist. Verder kan de deurwaarder direct beslagmaatregelen nemen in het kader van beslissingen die voortvloeien uit procedures die zijn aangevangen na 10 januari 2015.

De Europese regelgeving voorziet al in een uitgebreid scala aan handvatten voor de Europese ondernemer met betrekking tot de gerechtelijke bevoegdheid en de erkenning en tenuitvoerlegging van gerechtelijke beslissingen. De meerwaarde van het Haags Forumkeuzeverdrag voor de Europese ondernemer – die met name met Europese partijen handelt – is in beginsel dus niet zo groot. Wanneer wordt gecontracteerd met partijen die zijn gevestigd in een land dat niet is aangesloten bij de bovengenoemde Europese verordeningen, biedt het Haags Forumkeuzeverdrag zeker een meerwaarde.

Voor meer uitleg over internationaal contracteren en/of over het uitbreiden van werkzaamheden over de (Europese) grenzen heen, kunt u terecht bij een van de specialisten van Holla Advocaten; mr. Ferry Weelen en mr. Alissa Van Tongerloo.