Videoscheidsrechter

Gaat VAR te VER?

Op aanvraag van de videoscheidsrechter (ook wel: Video Assistant Referee, hierna: VAR) geeft de scheidsrechter in de wedstrijd Australië- Frankrijk, nadat hij eerst wilde laten doorspelen, alsnog een penalty. Griezman verzilvert daarna het eerste VAR-moment uit de geschiedenis van een WK. Een unicum op een WK én überhaupt een unicum op een eindtoernooi. Nu het WK er bijna op zit, bestaan er wel veel onduidelijkheden omtrent de VAR en verschillende voetbalkenners zetten hun vraagtekens bij het systeem.  Hoe kan het lijken dat scheidsrechters in soortgelijke wedstrijdsituaties niet structureel op een zelfde manier ‘geholpen’ worden door de VAR en wat zijn nu de precieze regels? Dat wat je moet weten over de VAR lees je hieronder.

Oorsprong
De International Football Association Board (hierna: IFAB) is een instantie die wereldwijd de spelregels van het voetbal bepaalt. De instantie hield lange tijd haar poot stijf jegens de roep om een videoscheidsrechter bij wedstrijden. Toch is dit jaar, na enkele jaren van experimenteren in verschillende competities, besloten de spelregels op dit gebied aan te passen. Op 3 maart 2018 doet de VAR zijn intrede in de spelregels van IFAB.

Om de VAR toe te kunnen passen op een toernooi, dan wel wedstrijd, gelden enkele voorwaarden, die zijn vastgelegd in de ‘The Laws of the Game’ van FIFA. Er dienen twee locaties ingericht te worden:

1. een zogenoemde ‘Video Operation Room’, waar verschillende videoscheidsrechters achter schermen naar de wedstrijd kunnen kijken en;
2. een ‘Referee Review Area’ op het veld waar de scheidsrechter zelf beelden kan terugkijken.^[1]

Na het voldoen aan de vereisten uit het protocol van FIFA en na schriftelijke goedkeuring van IFAB én FIFA mag de VAR vervolgens gebruikt worden. De officiële intrede van de VAR op het grootste voetbaltoernooi ter wereld was nadat aan al deze vereisten voldaan was snel een feit.^[2] Saillant detail is dat UEFA nog steeds voet bij stuk houdt en zonder VAR verder gaat, wat betekent dat de VAR voorlopig voornamelijk in mondiale wedstrijden een rol van betekenis speelt. In de Champions League zullen we van de VAR zodoende nog niets van terugzien.

Video-scheidsrechter
Het team van scheidsrechters is door de toevoeging van de VAR uitgebreid en er wordt nu een onderscheid gemaakt tussen ‘veldscheidsrechters’ en ‘videoscheidsrechters’. Beiden hebben hun eigen specifieke regels, zo volgt uit Law 1 van ‘The Laws of the Game’ van FIFA.^[3] In Law 5 wordt uiteengezet in wat voor situaties de VAR de scheidsrechter mag assisteren. Ten eerste moet sprake zijn van een ‘clear and obvious error’ of een ‘serious missed incident’. Ten tweede dient dit in combinatie te gaan met één van de volgende situaties waar mogelijk verkeerd over geoordeeld is: wel of geen goal, wel of geen penalty, wel of geen directe rode kaart of wanneer de scheidsrechter de verkeerde speler uit het veld heeft gestuurd.^[4]

Zo is bijvoorbeeld een ‘clear and obvious error’ door de VAR geregistreerd tijdens de wedstrijd van Iran tegen Portugal: de scheidsrechter laat hier eerst het spel doorgaan, maar de VAR wijst de scheidsrechter op een overtreding van Ezatolahi op Ronaldo. Na bestudering volgt alsnog een penalty. Bij een ‘serious missed incident’ kan gedacht worden aan Suarez die een aantal jaar geleden Chiellini beet. Wanneer de VAR een dergelijk voorval nu zou constateren, kan de VAR dit aan de scheidsrechter melden: die heeft vervolgens de keuze of hij hierop reageert of niet.

Beslissingen veldscheidsrechter
De scheidsrechter kan zélf een ‘video review’ initiëren, terwijl de VAR slechts een advies kan geven om iets aan een beslissing te doen (op grond van Law 5). Dit advies hoeft de scheidsrechter niet over te nemen. Er is dus een duidelijk verschil in bevoegdheid. Hierdoor is het nog steeds de scheidsrechter die ‘de macht’ heeft over de eindbeslissing.^[5] Dit betekent dat de VAR, als puntje bij paaltje komt, niet het hoogste woord heeft ondanks dat hij toch het meeste kan zien. Makkelie, (Nederlandse) videoscheidsrechter op het WK, stelt over de functie van de VAR: ‘niet ingrijpen is protocol, ook al zegt je natuur om toch iets te roepen’. De VAR kan de scheidsrechter zodoende tot niets verplichten, wat leidt tot de verschillende uitkomsten in dezelfde wedstrijdsituaties.

Conclusie
Na bestudering van de regels is het duidelijk dat FIFA het ‘vetorecht’ bij de scheidsrechter heeft willen houden. Of dit de juiste oplossing is, is een tweede. Tot nu toe heeft de invoering van de VAR op het WK geleid tot inconsequent gebruik in gelijke wedstrijdsituaties. Wat hiervan de gevolgen voor de VAR gaan zijn, is de volgende vraag: worden de ‘Laws of the Game’ aangepast en zo ja: hoe?. Daarnaast is het de vraag of en wanneer UEFA met het systeem wil gaan werken. Een afschaffing van de VAR lijkt in ieder geval niet aan de orde, kijkende naar onze technologische samenleving en andere sporten waar gebruik gemaakt wordt van een videoscheidsrechter. Het systeem zal waarschijnlijk nog wel ‘gefinetuned’ gaan worden door FIFA. Het laatste woord is hierover in ieder geval nog niet gesproken.

Heeft u vragen over de VAR of wilt u meer weten over de wijzigingen in de Laws of the Game? Holla Advocaten is gespecialiseerd in sportrecht. Wilt u meer weten neem dan contact op met onze specialist Jaimy Vanenburg.

Dit artikel is geschreven door Jaimy Vanenburg (Advocaat Arbeidsrecht en Sportrecht bij Holla Advocaten) en Sjoerd Vincenten (juridisch medewerker bij Holla Advocaten).

[1] Law 1, Laws of the Game 2018/2019.
[2] Law 5, Laws of the Game 2018/2019.
[3] Law 6, Laws of the Game 2018/2019.
[4] Voorbeelden bij deze situaties gedurende het WK:
‘Goal/no Goal’: bv. Controle of Zuid-Korea de 1-0 maakte tegen Duitsland.
‘Penalty/no penalty’: bv. Australië-Frankrijk – Beide gegeven strafschoppen;
Directe rode kaart: bv. Costa Rica – Servië – Aleksander Prijovic wordt uiteindelijk na bekijken videobeelden bestraft met geel.
[5] Hetgeen in overeenstemming is met Law 5, Laws of the Game 2018/2019, waaruit volgt: ‘de beslissingen van de scheidsrechter betreffende spelaangelegenheden, inclusief of een doelpunt al dan niet is gemaakt en de uitslag van de wedstrijd, zijn bindend. De beslissingen van de scheidsrechter en de overige wedstrijdofficials moeten te allen tijde worden gerespecteerd.’ Lees voor meer informatie hierover het eerder gepubliceerde artikel ‘Rode kaart?’, https://www.holla.nl/nieuwsbericht/rode-kaart/.