Een namaak-Sinterklaas of niet?

Sinterklaas is kort geleden weer vertrokken uit ons land. Het Sinterklaas Journaal zorgde dit jaar voor wat ophef. Het zinken van de pakjesboot was volgens sommige ouders te heftig voor kleine kinderen. Dat Sinterklaas echter ook het onderwerp van een auteursrechtelijk geschil kan worden, blijkt uit een vonnis van 3 december 2022 van de rechtbank Zeeland-West Brabant.         Eiseres in deze zaak exploiteert een onderneming in grafische vormgeving en heeft een Sinterklaasontwerp gemaakt (linker plaatje). Vero is producent van snoepgoed en ontwerpt snoepgoedverpakkingen voor diverse retailers zoals Big Bazaar, Hema, Jamin, Jumbo en Albert Heijn. Vero heeft een verpakking voor spekjes en kruidnoten op de markt gebracht met een Sinterklaas erop (rechter plaatje). Volgens Eiseres is zij auteursrechthebbende van haar Sinterklaasontwerp en maakt de Sinterklaas van Vero inbreuk daarop. Dit wordt door Vero betwist. Volgens Vero zijn de voorkomende elementen van het ontwerp te banaal en triviaal om te spreken van een werk in de zin van de Auteurswet. Het Sinterklaasontwerp betreft bovendien de toepassing van de alom bekende en wijdverspreide tekenstijl Kawaii. Vero meent dat Eiseres geen creatieve keuzes heeft gemaakt. Ook betwist Vero dat er sprake is van een auteursrechtinbreuk. De Voorzieningenrechter gaat eerst in op de vraag of het Sinterklaasontwerp een auteursrechtelijk beschermd werk is. De Voorzieningenrechter constateert dat Sinterklaas gebruikelijke kenmerken heeft die nodig zijn om een figuur door het publiek als een Sinterklaas te laten herkennen. Dit betekent echter niet dat het Sinterklaasontwerp hier over onvoldoende eigen karakter bezit om auteursrechtelijke bescherming te genieten. Volgens de Voorzieningenrechter zijn door Eiseres binnen de gebruikelijke kenmerken en de Kawaii-stijl, ontwerpkeuzes gemaakt die bij concrete uitvoering hebben geleid tot een auteursrechtelijk beschermd werk. Zo zijn er bijvoorbeeld creatieve keuzes gemaakt over de vorm, grootte en kleur van de ogen, de wijze waarop de witte glimmertjes in de ogen zijn aangebracht en de vormgeving van de brede snor. Het Sinterklaasontwerp van Eiseres heeft volgens de Voorzieningenrechter echter geen hoge mate van oorspronkelijkheid en een nieuwe visie op de reeds bestaande werken van Sinterklaas, zodat aan het Sinterklaasontwerp een beperkte beschermingsomvang toekomt. Met deze beperkte beschermingsomvang kijkt de Voorzieningenrechter of de Sinterklaas van Vero inbreuk maakt op het Sinterklaasontwerp van Eiseres. De Voorzieningenrechter oordeelt dat dit niet het geval is. De Voorzieningenrechter acht met name het gezicht van de twee Sinterklazen beeldbepalend voor de totaalindruk. Vergelijking van beide gezichten wijst uit dat het gezicht van het Sinterklaasontwerp rond en breed is met een lichte huidskleur terwijl de Sinterklaas van Vero een smal klein gezicht heeft met een donkergele teint. Bovendien heeft het Sinterklaasontwerp van Eiseres nauwelijks wenkbrauwen en de Sinterklaas van Vero volle witte wenkbrauwen. Daarnaast worden beeldelementen zoals de mijter, staf en boek met elkaar vergeleken. Volgens de Voorzieningenrechter verschillen de totaalindrukken van de twee Sinterklazen in voldoende mate van elkaar en is er dus geen auteursrechtinbreuk. Het gegeven dat er creatieve keuzes door de maker zijn gemaakt, wil dus niet altijd zeggen dat dit ook de gewenste bescherming oplevert. Lees meer over deze zaak.