Misbruik van procesrecht (II)

Volledige proceskostenveroordeling bij misbruik van procesrecht (II)

De Hoge Raad heeft op 15 september 2017 uitspraak gedaan in twee zaken over misbruik van procesrecht (ECLI:NL:HR:2017:2366  en ECLI:NL:HR:2017:2360). In deze bijdrage zal de tweede uitspraak worden behandeld (klik hier voor de eerste uitspraak). Daarin wordt verduidelijkt wanneer er recht bestaat op een vergoeding van volledige proceskosten als gevolg van misbruik van procesrecht.

Forfaitaire benadering

Wanneer men procedeert en wint, krijgt men toch niet alle proceskosten vergoed. Slechts een forfaitair gedeelte komt voor vergoeding in aanmerking (vgl. art. 237-240 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering). De ratio daarvoor is gelegen in de gedachte dat de angst voor een veroordeling in de volledige proceskosten van de wederpartij de rechtzoekende zou weerhouden naar de rechter te stappen. Volgens de wetsgeschiedenis is een volledige vergoeding van proceskosten wél mogelijk, maar alleen in buitengewone omstandigheden, zoals bij misbruik van procesrecht en onrechtmatige daad.

De maatstaf voor misbruik van procesrecht door verweerder

In deze uitspraak gaat het om de verweerder die wordt verweten dat hij misbruik van procesrecht heeft gemaakt. De Hoge Raad haalt de uitspraak Duka/Achmea uit 2012 aan (ECLI:NL:HR:2012:BV7828), waarbij de maatstaf is gegeven voor misbruik van procesrecht door de eiser die de vordering instelt. In deze zaak is het echter de verweerder die zich verdedigt tegen de vordering van eiser op grond van misbruik van procesrecht. De Hoge Raad herhaalt de maatstaf voor misbruik van procesrecht uit de uitspraak Duka/Achmea, maar dan met betrekking tot verweerder. Een verweer levert misbruik van procesrecht op of onrechtmatig handelen, als het verweer, gelet op de evidente ongegrondheid daarvan, in verband met de betrokken belangen van de wederpartij achterwege had moeten blijven. Hier kan sprake van zijn als de verweerder zijn verweer baseert op feiten en omstandigheden waarvan hij de onjuistheid kende dan wel behoorde te kennen of op stellingen waarvan hij op voorhand moest begrijpen dat deze geen kans van slagen hadden.

Slotsom

Met deze uitspraak heeft de Hoge Raad het leerstuk van volledige proceskostenveroordeling bij misbruik van procesrecht verder uitgewerkt. Niet alleen als het gaat om eiser die een vordering instelt, maar ook wanneer verweerder een bepaald verweer voert, kan dit misbruik van procesrecht opleveren en aanleiding geven tot een volledige proceskostenveroordeling. De uitspraak kan voor elke procespartij, maar ook voor ‘repeat players’ als rechtsbijstandverzekeraars van belang zijn.

Wilt u meer weten over het misbruik van procesrecht? Neem dan contact op met één van onze advocaten.